موارد مصرف :ایمیدیا روی حشرات مکنده(شته، عسلک پنبه، مگس سفید گلخانه، پسیل، شپشک زنجره و زنجرک) تریپس، لارو پروانه­ها، حشرات خاکزی، سرخرطومی برنج، سوسک کلرادو، موریانه ها وآفات بهداشتی مثل کک‌ها و سوسک‌ها کارایی بسیار خوبی دارد.  کمی برای زنبور ها سمی بوده و در EPA در دو کلاس ۲ و ۳ قرار دارد همچنین می‌تواند کمی سبب جهش ژنتیکی شود. برای پستانداران، پرندگان و زنبور ها کمی سمی و برای ماهی بی خطر است (کوکس، ۱۹۹۸؛ گیلت، ۱۹۹۶؛ سرکار، ۱۹۹۹؛ ژنگ، ۱۹۹۹).

۳-۱-۱۰- EL2
EL2 یکی از تیمارهای بر پایه آب می‌باشد که حاوی قارچ کش
DCOI (4,5-dichloro-2-N-octyl-4-isothiazolin-3-one)
به میزان ۹۸% و حشره کش ایمیداکلوپراید به میزان ۲% و یک تثبیت کننده رطوبت(MCS) جهت افزایش اثر بخشی محصول، می‌باشد. با توجه با استاندارد AWPA از EL2 می‌توان فقط در کاربردهای بالای سطح زمین استفاده نمود. چوب تیمار شده با EL2 با جذب ۰٫۰۱۸ پوند بر فوت مکعب می‌توان در بالای سطح زمین مورد استفاده قرار داد. (AWPA، ۲۰۰۸؛ مدیسون، ۲۰۱۰).
۳-۱-۱۱- کاپرازل^[۹۶]
کاپرازل یا تانالیتE ماده حفاظتی آبی رنگ، بر پایه آب با جرم ویژه ۴۵۰-۹۵۰ کیلوگرم بر متر مکعب (بستگی به گونه مورد استفاده دارد) و با دمای احتراق ۲۶۵ درجه سانتی‌گراد می‌باشد که از سال ۱۹۹۲ استفاده آن در جهان شروع شد. کاربردهای مسکونی، تجاری، کشاورزی و صنعتی دارد. چوب تیمار شده با کاپرازل در برابر آسیب‌های موریانه و پوسیدگی قارچی و هوازدگی محافظت می‌شود؛ چوب تیمار شده با این ماده دارای رنگ سبز تیره متمایل به قهوه ای و نیز بدون بو یا با بوی بسیارکم می‌باشد(فریمن، ۲۰۰۸).
شکل ۳-۱-۹- انواع کاپرازل و نسبت ساختار تشکیل دهنده آن
ترکیب اصلی آن حاوی برات بود اما به دلیل عدم ضرورت استفاده از برات در محیط بیرونی در آمریکا حذف گردید. اغلب از این ماده برای تیمار گونه های سوزنی برگ استفاده می‌گردد. نام تجاری این ماده تانالیتE می‌باشد. برای تیمار چوب آلات از طریق تیمار تحت فشار در مورد این ماده استفاده می‌گردد(بوسچاس، ۱۹۹۵).
دارای سه فرمول بندی می‌باشد. کاپرازل نوع A (CA-A)حاوی ۴۹% اکسید مس، ۴۹% اسیدبوریک (H3BO3) و ۲% تبوکنازول می‌باشد که اسیدبوریک در این فرمول بندی نقش حشره­کش دارد. کاپرازل نوع B (CA-B)حاوی ۹۶% مس آمینی و ۴% تبوکنازول می‌باشد. کاپرازل نوع C (CA-C) حاوی ۹۶% مس آمینی،۲%تبوکنازول و ۲% پروپیکنازول می‌باشد. تبوکنازول و پروپیکنازول در این فرمول­بندی‌ها نقش قارچ کش دارند. وقتی از ترکیب آمونیاکی استفاده گردد، می‌تواند گونه های سخت اشباع را تیمار نمود. محلول آمونیاکی علاوه برتأثیر بر روی سطح می‌تواند سبب ایجاد بوی آمونیاک در مراحل ابتدایی گردد(گرونییر، ۲۰۰۶).
در مورد کاپرازل نوع A میزان جذب ۳٫۳ کیلوگرم بر متر مکعب و یا ۰٫۲ پوند بر فوت مکعب برای مصرف بالای سطح زمین و میزان جذب ۶٫۵ کیلوگرم بر متر مکعب و یا ۰٫۴۱ پوند بر فوت مکعب برای مصارف در تماس با سطح زمین و در مورد کاپرازل نوع B میزان جذب ۱٫۷ کیلوگرم بر متر مکعب و یا ۰٫۱ پوند بر فوت مکعب برای مصارف بالای سطح زمین و و میزان جذب ۳٫۳ کیلوگرم بر متر مکعب و یا ۰٫۲۱ پوند بر فوت مکعب برای مصارف در تماس با سطح زمین پیشنهاد می‌گردد ( EPA، ۲۰۱۱).
چوب تیمار شده با کاپرازل می‌تواند در برابر قارچ‌ها و موریانه ها مقاومت کند. کاپرازل سرطان زا نمی‌باشد. ای ماده برای ماهی‌ها و جانوران دریایی می‌تواند مضر باشد. با رعایت توصیه‌هایی که توسط استاندارد­ها برای مصرف شده است، می‌توان گفت این ماده برای انسان بی خطر ا ست.کاپرازل یکی از جایگزین‌های CCA می‌باشد. کاپرازل نیز همانند تمامی مواد حفاظتی بر پایه آب زمانی مورد استفاده قرار می‌گیردکه، تمیزی سطوح و رنگ پذیری اهمیت داشته باشد. این ترکیبات نباید در محل‌هایی که در تماس با غذای حیوانات است قرار گیرد. نباید از چوب‌های تیمار شده با کاپرازل برای ساخت کندو زنبور عسل استفاده کرد. همچنین از این ماده در تماس با آب آشامیدنی به جز در ساخت پل و اسکله ها نباید استفاده گردد. چوب تیمار شده را نباید پس از تجزیه به عنوان کود گیاهی استفاده نمود. همچنین استفاده از اتصالات گالوانیزه و استیل ضد زنگ برای این محصولات پیشنهادمی‌گردد(FIS، ۲۰۰۶). چوب‌های تیمار شده با کاپرازل به خوبی با انواع رنگ‌های روغنی، اپوکسی و پلاستیک قابل رنگ آمیزی می‌باشند. برای بهبود مقاومت به هوازدگی می‌توان از مواد ضد آب نیز استفاده نمود.
۳-۱-۱۲- مسHDO (CXA)
یکی از مواد حفاظتی بر پایه آب متشکل از مس آمینی می‌باشد که در اروپا و آمریکا استاندارد گذاری شده است و اغلب برای محیط‌های بیرونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده به فرمولC12H22N4O4Cu حاوی ۶۱٫۵ % اکسید مس، ۲۴٫۵% اسیدبوریک و ۱۴% ترکیب
Copper HDO (bis-)N-cyclo hexyl diazenium dioxy copper
با وزن مولکولی۳۴۹٫۹ گرم بر مول می‌باشد(لیبو، ۲۰۰۴).
شکل ۳-۱-۱۰- نسبت مواد تشکیل دهنده Copper HDO
استفاده از این ماده از سال ۲۰۰۵ تحت تیمار فشار و خلاء فشار شروع شد. CXA به رنگ آبی تا بنفش می‌باشد و به صورت جامد موجود است. تیمار آن بدون بو ودارای دمای ذوب ۱۴۹ درجه سانتی‌گراد، دانسیته ۱٫۵۱۴ و حلالیت آن در آب در PH کم‌تر از ۷ برابر کمتر از ۱۰PPM می‌باشد.PH این ماده ۷٫۳ و عموماً دارای ماندگاری۴۵ ماهه می‌باشد.
اطلاعات کاربردی و حمل و نقل چوب‌های تیمار شده با این ماده بسیار شبیه با تیمار با مس آمینی می‌باشد. باید توجه داشت که این ماده برای کاربردهای در تماس با زمین و تماس با محیط‌های آبی مناسب نمی‌باشد. این ماده حفاظتی به شدت برای آبزیان، در تماس با غذای دام و چوب کندوی عسل، سمی می‌باشد(EPA، ۲۰۱۱). در حال حاضر فقط برای مصارف بالای سطح زمین استاندارد گذاری شده است و میزان جذب ۲٫۴ کیلوگرم بر متر مکعب و یا ۰٫۲۰۶ پوند بر فوت مکعب در این حالت مناسب است. این ماده یک قارچ­کش مناسب برای پوسیدگی سفید، نرم، و قهوه­ای بوده و در برابر حشرات و موریانه ها مقاوم است. ماده حفاظتی بر پایه آب و مس آمینی است در اروپا کاربرد زیادی داشته بسیار شبیه تیمار با مواد حفاظتی بر پایه مس آمینی است و رنگ چوب تیمار شده به رنگ زیتونی بوده به همین دلیل برای تیمار اشیاء قیمتی و قدیمی مناسب نمی‌باشد. اسید بوریک موجود در آن به عنوان ماده فرار نقش حشره­کش دارد (یونگر، ۲۰۰۱).
LD50 برای Copper HDO در خوردن برابر ۳۸۰ میلیگرم بر کیلوگرم و در تماس با پوست بیش از ۲۵۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم می‌باشد.
۳-۱-۱۳- نفتانات مس (بر پایه آب)^[۹۷]
نفتانات مس یکی از جایگزین‌های بدون کروم و آرسنیکCCA می‌باشد. این ماده حفاظتی یک قارچ­کش و حشره­کش مناسب می‌باشد و می‌تواند چوب را در برابر کپک‌ها و پوسیدگی خشک محافظت کند. این ماده بر اساس واکنش ترکیبات مس با نفتانیک اسید می‌باشد که به رنگ آبی تیره و بر پایه آب(CuN-W) ترکیبی شبیه به نفتانات بر پایه روغن دارد، اما محلول درآمونیاک در آب و اتانول آمین است به جای حلال‌های نفتی. سطح چوب تیمار شده با نفتانات بر پایه آب خشک شده و به رنگ سبز روشن تا قهوه ای روشن شده و بوی کمتری از نفتانات بر پایه روغن دارد. فرمول بندی بر پایه آب را می‌توان در بالای سطح زمین و برخی از کاربردهای در تماس با زمین به کار برده اغلب برای تیمارسوزنی برگان مورد استفاده قرار می‌گیرد. عموماً این ماده شامل ۴۸% نفتانات و ۵% فلز مس می‌باشد. در استاندارد AWPA P8. نام تجاری این ماده Aqua-Nap-5 می‌باشد.
شکل ۳-۱-۱۱- نفتانیک اسید
شکل ۳-۱-۱۲- نفتانات مس (بر پایه آب)
ماده­ای سمی برای پستانداران، باکتری‌ها، قارچ‌ها و حشرات مخرب چوب می‌باشد. از سال ۱۹۸۰ در EPA استاندارد گذاری گردید(جیمز، ۲۰۰۴).چوب تیمار شده با این ماده بوی نزدیک به آمونیاک می‌دهد و دارای دمای جوش ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد، PH 10-11، جرم ویژه ۱٫۰۹، ویسکوزیته در ۴۰ درجه سانتی‌گراد برابر ۴۰-۵۰ سانتی پوآز می‌باشد.
با جذب ۰٫۰۷۰ پوند بر فوت مکعب،۱٫۱۲ کیلوگرم بر متر مکعب می‌توان در محیط داخلی و خارجی در بالای سطح زمین، در هر شرایط آب و هوایی برای مقابله با قارچ و حشرات می‌تواند استفاده گردد(UC1,UC2,UC3A,UC3B). همچنین با جذب ۰٫۱۱ پوند بر فوت مکعب،۱٫۷۶ کیلوگرم بر متر مکعب می‌توان در تماس با آب تازه نیز استفاده نمود. کوپر نفتانات با ۵% مس، زمانیکه به میزان ۴۰-۵۴% محلول حفاظتی باشد را می‌توان در فرآیندهایی که نیاز به ماده حفاظتی غلیظ دارند، مثل خمیرمالی، استفاده نمود. کوپر نفتانات با ۲% مس، زمانیکه به میزان ۱۶-۲۱% محلول حفاظتی باشد را می‌توان توسط قلم مو زنی بر روی محصول استفاده نمود و نیز کوپر نفتانات با ۰٫۲۵-۱% مس زمانیکه به میزان ۲-۱۱% محلول حفاظتی باشد را می‌توان توسط فرایند فشار و تانک‌های حفاظتی، مورد استفاده قرار داد(ICC، ۲۰۰۶). میزان خورندگی فلزات مختلف توسط نفتانات مس بر پایه آب در غلظت‌های مختلف در مقایسه با مواد حفاظتی دیگر در جدول زیربررسی گردیده است.
جدول ۳-۱-۱-میزان خورندگی فلزات مختلف توسط نفتانات مس بر پایه آب در غلظت­­­های مختلف در مقایسه با مواد حفاظتی دیگر
LD50 برای این ماده، از راه تماس با پوست ۲۰۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم و از راه خوردن برابر ۵۰۰۰ میلی گرم بر کیلو گرم می‌باشد.
۳-۱-۱۴- بورون معدنی (بوراکس- اسید بوریک) SBX^[98]
این ترکیبات از سال ۱۹۱۳ استفاده داشته‌اند؛ اما از سال ۱۹۵۰ در نیوزلند به عنوان تیماری برای چوب مورد استفاده قرار گرفت. بریک اسید جامد پودری کریستالی بی رنگ یا به رنگ سفید به فرمول مولکولیH3BO3 و وزن مولکولی ۶۱٫۸۳ گرم بر مول، دانسیته ۱٫۴۳۵ گرم بر سانتی­متر مکعب و دمای جوش ۳۰۰ درجه سانتی‌گراد و قابل حل در آب، الکل، پریدین و استن می‌باشد. این ماده اسید ضعیف است و اغلب برای ضد عفونی، حشره کش، ضد آتش و برای چوب آلات ساختمانی و نیز برای ریشه کنی قارچ‌های ساختمانی موجود در مصالح ساختمانی استفاده می‌گردد. عملکرد کندی در برابر آفات داشته و اگر نیاز باشد از این ماده در محلی که ریسک آبشویی بالاست استفاده گردد بهتر است با بهره گرفتن از ترکیبات کروم دار مثل نمک‌هایFCB، و نمک‌هایCCB عمل تثبیت صورت گیرد. به صورت کامل در برابر کپک‌ها موثر نیستند. مناسب برای تیمار در برابر حشرات مخرب همچون آنوبیوم، لیکتوس و هیلوتروپس می‌باشد. برای انسان و محیط زیست سمی هستند. غلظت بالای این ماده سبب کریستالی شدن می‌گردد. همچنین تیمار بور در مصالح ساختمانی چسبندگی گچ را دچار مشکل می‌کند(یونگر، ۲۰۰۱).
شکل ۳-۱-۱۳- ساختار شیمیایی بورات
در اثر واکنش براکس (سدیم تترا برات دکاهیدرات) با یک اسیدمعدنی مثل اسیدهیدروکلریک خواص ماده بهبود بخشیده می‌شود.
Na2B4O7·۱۰H2O + 2 HCl → ۴ B (OH)3  + 2 NaCl + 5 H2O
انواع برات : سدیم اکتا برات، سدیم تترا برات، بریک اسید، سدیم پنتا برات(SBX) کلسیم برات، برات روی، تری متیل برات(از ترکیبات الی بوردار)، تری هگزین گلیکول بی برات و برات‌های پروتئینی. اغلب به صورت فرمول ترکیبی براکس و بریک اسید مورد استفاده قرار می‌گیرد. سمیت کمی برای پستانداران دارد. در برابر طیف وسیعی از قارچ‌ها و حشرات موثر است.تمامی ترکیبات بروم از جمله مواد دوستدار محیط­زیست، انسان‌ها و حیوانات می‌باشد. تیمار برات حاوی دی سدیم اکتا برات تترا هیدرات می‌باشد. تیمار برات به آسانی در آب حل شده و به شدت مورد آبشویی قرار می‌گیرند و برای مقابله با حشرات، قارچ‌ها در محیط داخلی کاربرد دارد. این محصولات را می‌توان در بالای زمین و یا در محلی که چوب در برابر رطوبت حفاظت می‌گردد استفاده نمود(AWPA C31). برات از نمک‌های معدنی است که حاوی عنصر برون می‌باشد و معروف‌ترین محصول این گروه براکس است. بهترین حالت محافظت این ماده مصرف ۵۰ گرم در متر مربع است. در دمای ۱۵ درجه سانتی‌گراد به سرعت حل می‌گردد. در این حالت محصول در برابر پوسیدگی، موریانه، سوسک‌ها و مورچه نجار بسیار حساس است. برون غیرآلی(SBX) در لیستAWPAبرای تیمار اسکلت ساختمان و چهار چوب‌ها قرار گرفته است. تیمار جامد یا محلول برات، باید دارای خلوص ۹۸% بر پایه انیدرید باشد. (AWPA5).
ترکیبات، برات، سدیم اکتا برات، سدیم تترا برات، سدیم پنتا برات، و بریک اسید برای تیمار چوب قابل قبول هستند. این ترکیبات همانند سدیم برات معدنی هستند که در پودر های لباس‌شویی استفاده می‌گردند. درکنار استفاده ازفرآیند تیمار تحت فشار، برات را می‌توان به صورت اسپری، قلم مو زنی و یا روش تزریق نیز استفاده نمود. باید توجه داشت که انتشار ماده حفاظتی به داخل چوب مرطوب بهتر صورت می‌گیرد. این‌گونه تیمار­ها اغلب به عنوان تیمار درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای به طور وسیعی برای تیمار ستون‌های خانه ها، تیمار درمانی و صفحات ساخته شده از درون چوب استفاده می‌گردد.
۳-۱-۱۵- دی سدیم اکتا برات تترا هیدراتDOT
پودر سفید رنگ بی بو با نام‌های تجاری همچون، آکوآبور، اکسید برون سدیم، سدیم اکتا برات و پلی بور شناخته شده به فرمول Na2B8O13.4H2O و جرم مولی ۴۱۲٫۵۲۷۰ گرم بر مول می‌باشد. این نمک قلیایی اشتعال ناپذیر بوده و سمیت کمی دارد. این نمک تحت تأثیر دما نبوده و به صورت ترکیبی با بوریک اسید به عنوان حشره­کش و قارچ­کش مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این محلول برای تیمار در برابر موریانه، سوسک چوبخوار، مورچه نجار و نیز سوسک سوراخ کننده چوب نیز استفاده می‌گردد. حلالیت در آب در ۲۰ درجه سانتی‌گراد برابر۲۲۳۶۵۰ میلی گرم در لیتر می‌باشد.
شکل ۳-۱-۱۴- دی سدیم اکتا برات تترا هیدرات
۳-۱-۱۶- کلسیم برات
دارای فرمول Ca3 (BO3) 2 کریستال سفید مایل به آبی فام و بی بو بوده. استفاده مکرر از این ماده می‌تواند به شش‌ها آسیب برساند. این ماده در بدن انسان حل نشده و به همین سبب سمیت کمی دارد. می‌تواند سبب سوزش و التهاب شود. قابل استفاده در محیط‌های در تماس با حرارت می باشد.
۳-۱-۱۷- برات روی
پودرکریستالی سفید رنگ قابل حل در آب با سمیت پایین و وزن مولی ۴۳۴٫۶۲ به نسبت ۳۶-۳۹% روی ۴۶٫۵-۴۹٫۵% بور و چگالی ۰٫۳-۰٫۵ گرم بر سانتی­متر مکعب می‌باشد. در ۲۹۰-۴۱۵ درجه سانتی‌گراد آزاد شدن هیدرات شروع می‌گردد. این ماده به عنوان ماده ضد آتش در پلاستیک، کاغذ، پوشش‌ها استفاده می‌گردد. همچنین به عنوان افزودنی در رنگ‌ها و پرداخت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برات روی با پلی ونیل کلراید، پلی اولوفین، پلی آمید، رزین اپوکسی، پلی استر، الاستومر های ترموپلاست استفاده می‌گردد.
همچنین فرمول شیمیایی آن به صورت۲ZnO.3B2O3.3.5H2O می باشد. از این ماده در تولیدات چوبی به عنوان ماده ای قارچ­کش استفاده می‌گردد اما برات روی در برابر حشرات و آتش و قارچ‌ها مقاوم است. در ۲۹۰ درجه سانتی‌گراد این ماده از خود آب آزاد نمی‌کند اما با افزایش دما تا ۳۳۰ درجه و سپس تا ۴۹۰ درجه سانتی‌گراد برات روی تمام آب خود را از دست می‌دهد که این آب آزاد شده مکانیسم محافظتی و سبب کند سوز شدن می‌گردد. مقدار استفاده از این ماده از ۰٫۵ درصد تا حداکثر ۱۰ درصد است که عموماً ۲ تا ۳ درصد می‌باشد. یکی از مهم‌ترین علل استفاده از این ماده پایین بودن قیمت آن است روی بر خواص مکانیکی مثل مقاومت خمشی اثر ندارد و ممکن است بسته به گونه جذب آب را کمی افزایش داده یا بی اثر باشد. این ماده مقاومت در برابر کپک را در سطح ۱ % افزایش می‌دهد در تولید wpc بهتر است برات روی قبل از ترکیب با پلاستیک ابتدا با چوب ترکیب گردد که در این حالت کارایی بیشتری دارد (مدیسون، ۲۰۱۱).
شکل ۳-۱-۱۵- ساختار شیمیایی‌تری متیل برات
مایع بی رنگ و حساس به رطوبت قابل حل در حلال‌های آلی؛ یک اسید ضعیف به فرمول C3H9BO3 و وزن مولی ۱۰۳٫۹۱ گرم بر مول به صورت مایع شفاف و چگالی ۰٫۹۳۲ و دمای جوش ۶۸٫۷ درجه سانتی‌گراد و دمای ذوب ۲۹٫۳ درجه سانتی‌گراد و در تماس با آب به صورت متلاشی تبدیل می‌گردد.
قابل استفاده در رنگ‌ها، پرداخت‌های نهایی، پوشش‌ها، لاک الکل و … به عنوان زیست­کش، ضد­آتش، آنتی­اکسیدان، بازدارنده خوردگی و زنگ‌زدگی؛ سوختن بوریک اسید در متانول تولید نور سبز رنگ می‌کند. محصولات بر پایه برون در حمل و نقل بسیار ایمن‌تر از محصولات بر پایه مس هستند. همچنین این ماده حفاظتی نسبت به مواد دیگر راحت‌تر وارد چوب می‌گردد. خاصیت خورندگی مواد حفاظتی بر پایه برون بسیار کم‌تر از مواد حفاظتی بر پایه مس می‌باشد به طوری که این مواد هیچ خورندگی نسبت به فلزات ندارند(نیکلاس، ۲۰۰۷).
براکس یکی از حشره‌کش‌ها و قارچکش‌های موثر برای تیمار چوب آلات می‌باشد. این ماده سرطان زا نبوده و پس از تیمار تولید بخارات سمی نمی‌کند و نیز قابل حل در آب می‌باشد. SBX(مواد حفاظتی بر پایه بور) از مواد حفاظتی می‌باشد که فقط در بالای سطح زمین می‌توان از آن استفاده نمود.

بند سوم : محتوا علیه امنیت و آسایش عمومی
اما دسته سوم جرایم رایانه‌ای به محتواهای علیه امنیت و آسایش عمومی بر می گردد و مواردی چون تشکیل جمعیت، دسته، گروه در فضای مجازی ( سایبر) با هدف برهم زدن امنیت کشور، هرگونه تهدید به بمب گذاری، انتشار محتوایی که به اساس جمهوری اسلامی ایران لطمه وارد کند، انتشار محتوا علیه اصول قانون اسلامی، تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران، اخلال در وحدت ملی و ایجاد اختلاف مابین اقشار جامعه به ویژه از طریق طرح مسائل نژادی و قومی، تحریک یا اغوای مردم به جنگ و کشتار یکدیگر، تحریک نیروهای رزمنده یا اشخاصی که به نحوی از انحا در خدمت نیروهای مسلح هستند به عصیان، فرار، تسلیم یا عدم اجرای وظایف نظامی، تحریض و تشویق افراد و گروه ها به ارتکاب اعمالی علیه امنیت، حیثیت و منافع جمهوری اسلامی ایران در داخل یا خارج از کشور، تبلیع به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران، فاش کردن و انتشار غیرمجاز اسناد و دستورها و مسایل محرمانه و سری دولتی و عمومی یا اسرار نیروهای مسلح، فاش کردن و انتشار غیرمجاز نقشه و استحکامات نظامی،انتشار غیرمجاز مذاکرات غیرعلنی مجلس شورای اسلامی،انتشار بدون مجوز مذاکرات محاکم غیرعلنی دادگستری و تحقیقات مراجع قضایی و انتشار محتوایی که از سوی شورای عالی امنیت ملی منع شده باشد را شامل می‌شود.
بند چهارم : محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی
اما در گروه چهارم که به محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی و عمومی برمی گردد: اهانت و هجو نسبت به مقامات، نهادها و سازمانهای حکومتی و عمومی، افترا به مقامات، نهادها و سازمانهای حکومتی و عمومی، نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی علیه مقامات، نهادها و سازمانهای حکومتی، جعل پایگاه‌های اینترنتی بانک ها، سازمانها و نهادهای دولتی و عمومی جرم محسوب می‌شود.
بند پنجم : محتوا برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای

در گروه پنجم که به محتواهایی که برای ارتکاب جرایم رایانه‌ای به کار می‌روند مربوط می‌شود، مواردی از قبیل انتشار یا توزیع و در دسترس قرار دادن یا معامله داده‌ها یا نرم افزارهایی که صرفاً برای ارتکاب جرایم رایانه‌یی به کار می رود، فروش انتشار یا در دسترس قرار دادن غیرمجاز گذرواژه ها و داده هایی که امکان دسترسی غیرمجاز به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی دولتی یا عمومی را فراهم می کند، انتشار یا در دسترس قرار دادن محتویات آموزش دسترسی غیرمجاز، افترا به مقامات، نهادها و سازمان های حکومتی، شنود غیرمجاز، جاسوسی رایانه‌ای، تحریف و اخلال در داده‌ها یا سیستم های رایانه‌یای و مخابراتی، آموزش و تسهیل سایر جرایم رایانه‌ای، انتشار فیلترشکنها و آموزش روش های عبور از سامانه‌های فیلترینگ، انجام هرگونه فعالیت تجاری و اقتصادی رایانه‌ای مجرمانه مانند شرکتهای هرمی، ایجاد مراکز قمار در فضای مجازی جزو جرایم رایانه‌ای تعریف می شوند.
بند ششم : امور سمعی و بصری و مالکیت معنوی
بخشی دیگر از محتواهای مجرمانه فضای مجازی به امور سمعی و بصری و مالکیت معنوی مربوط می شود و بر همین اساس انتشار و سرویس دهی بازیهای رایانه ای دارای محتوای مجرمانه، معرفی آثار سمعی و بصری غیرمجاز به جای آثار مجاز، عرضه تجاری آثار سمعی و بصری بدون مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تشویق و ترغیب به نقض حقوق مالکیت معنوی برخی از این موارد جرم محسوب می‌شوند.
بند هفتم: محتوای دعوت کننده به جرم
اما در گروه دیگر محتواهایی که تحریک، ترغیب، یا دعوت به ارتکاب جرم می‌کنند از جمله انتشار محتوای حاوی تحریک ، ترغیب، یا دعوت به اعمال خشونت آمیز و خودکشی، تبلیغ و ترویج مصرف مواد مخدر، مواد روان گردان و سیگار، باز انتشار و ارتباط ( لینک ) به محتوای مجرمانه تارنماها و نشانی‌های اینترنتی مسدود شده، نشریات توقیف شده و رسانه‌های وابسته به گروه‌ها و جریانات منحرف و غیر قانونی، تشویق تحریک و تسهیل ارتکاب جرائمی که دارای جنبه عمومی هستند از قبیل اخلال در نظم،‌ تخریب اموال عمومی، ارتشاء، اختلاس، کلاهبرداری، قاچاق مواد مخدر، قاچاق مشروبات الکلی و غیره، تبلیغ و ترویج اسراف و تبذیر،فروش، تبلیغ، توزیع و آموزش استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جزو نمونه‌های این دسته از جرایم رایانه‌یی به شمار می روند.
بند هشتم: انتخابات مجلس شورای اسلامی
گروهی دیگر از جرایم رایانه‌یی نیز به انتخابات مجلس شورای اسلامی مربوط می‌شود و در قالب آن انتشار هرگونه محتوا با هدف ترغیب و تشویق مردم به تحریم و یا کاهش مشارکت در انتخابات، انتشار هرگونه ادعای غیرواقع مبنی بر توقف انتخابات و یا دعوت به تجمع اعتراض‌آمیز‌، اعتصاب‌، تحصن و هر اقدامی که به نحوی موجب اخلال در امر انتخابات شود، انتشار و تبلیغ علائم تحریم انتخابات گروه‌های ضد‌انقلاب و معاند، انتشار هجو یا هجویه و یا هرگونه محتوای توهین‌آمیز در فضای مجازی علیه انتخابات، انتشار هرگونه مطلب خلاف واقع مبنی برانصراف گروه‌های قانونی ازانتخابات، استفاده از سایت‌ها و وبلاگ‌های رسمی نهادها و دستگاه‌های دولتی جهت بهره‌برداری در تبلیغات نامزدهای انتخاباتی به عنوان مصادیق جرایم رایانه ای معرفی شده اند. همچنین درج محتوای تبلیغاتی نامزدهای انتخاباتی خارج از مدت زمان مقرر شده برای فعالیت انتخاباتی، انتشار هرگونه محتوا در جهت تحریک‌، ترغیب‌، تطمیع و یا تهدید افراد به خرید و فروش آراء‌، رای دادن با شناسنامه جعلی و شناسنامه دیگری‌، جعل اوراق تعرفه‌، رای دادن بیش از یک‌بار و سایر روش‌های تقلب در رای‌گیری و شمارش آراء، انتشار هرگونه محتوا جهت ایجاد رعب و وحشت برای رای‌دهندگان یا اعضاء شعب، استفاده ابزاری از تصاویر زنان برای تبلیغات انتخاباتی و یا عدم رعایت شئونات اسلامی در انتشار تصاویر مربوط به زنانی که نامزد انتخاباتی هستند،انتشار هرگونه محتوا درجهت توهین‌، افترا و نشر اکاذیب با هدف تخریب نظام‌، قوای سه‌گانه‌، سازمان‌های حکومتی و نهادهای اجرایی و نظارتی انتخابات به منظور بهره‌برداری انتخاباتی، انتشار هرگونه محتوا و مکاتبات دارای طبقه‌بندی (محرمانه و سری) مرتبط با انتخابات‌، انتشار اخبار کذب از نتایج بررسی صلاحیت‌ها‌، شمارش آراء‌، ادعاهای بی‌اساس پیرامون تقلب در انتخابات یا مخدوش بودن انتخابات بدون دلیل و مدرک از دیگر مصادیق این جرم‌ها محسوب می‌شوند. ^[۴۹]
مبحث سوم: تاریخچه و چارچوب نظری در پیدایش جرم رایانه ای
تاریخچه مشخصی از پیدایش جرم رایانه ای وجود ندارد ولی به هر حال این دسته از جرایم نتیجه فناوری اطلاعات دانست. کارشناسان رایانه بر این باورند که منشأ پیدایش جرم رایانه ای و اینترنتی به قضیه رویس^[۵۰] باز می گردد.این شخص که بعد از بی مهری مسئولان یک شرکت فروش عمده میوه و سبزی به عنوان حسابدار آنها انتخاب شده بود از طریق رایانه اقدام به حسابرسی کرد و با تغییر قیمت ها و تنظیم درآمد جنس، مبلغی از مرجع آن را کاهش می داد و به حساب دیگری واریز می کرد.رویس با ظرافت خاصی قیمت ها را تغییر می داد، بعد از آن با نام هفده شرکت محل قرار داد ، چک های حعلی صادر و از ان حساب برداشت می کرد به طوری که در کمتر از شش سال به بیش از یک میلیون دلار رسید، اما به علت نداشتن مکانیزمی برای توقف این روند، رویس خودش را به محاکم قضایی معرفی کرد و به ده سال زندان محکوم شد. به این ترتیب کارشناسان رایانه می گویند بر اساس مطالعات صورت گرفته زمینه پیدایش جرم رایانه ای این گونه به وجود آمده است.^[۵۱]
بر اساس اطلاعات موجود اولین جرم اینترنتی در ایران در تاریخ ۲۶ خرداد ۱۳۷۸ به وقوع پیوست. یک کارگر چاب خانه و یک دانشجوی رایانه اقدام به جعل چک های تضمینی مسافرتی کردند و بعد از این بود که گروه های هکر جرم های دیگری را مرتکب شدند، مواردی چون جعل اسکناس، اسناد و بلیت های شرکت اتوبوسرانی ، جعل اسناد دولتی از قبیل گواهی نامه، کارت پایان خدمت،مدرک تحصیلی و جعل چک های مسافرتی و عادی بخشی از این جرایم رایانه ای هستند. مون^[۵۲] و مک^[۵۳] کلوسکی بیان می کند که جرایم رایانه ای به یک مسئله جهانی تبدیل شده است و همچنان به سرعت در حال رشد است. با این حال مطالعات کمی در مورد نظریه جرم و جنایت صورت گرفته است با بهره گرفتن از این مطالعه که از ۲۷۵۱ جوان کره ایی صورت گرفت بررسی کردند که آیا خودکنترلی می تواند به عنوان یک چارچوب نظری برای کاهش جنایات رایانه ایی مؤثر واقع شود یا خیر؟ نتایج مطالعات نشان داد که دانلود غیر قانونی نرم افزارها و استفاده غیر قانونی از هویت شخصصی دیگران تا حدودی به خود کنترلی مربوط می شود .مطابق پیش بینی این نظریه ها متغیر های فرصتی چون ساعات استفاده از رایانه به این پیش بینی کمک کرده است. هیگینس^[۵۴] و فل^[۵۵] با بهره گرفتن از یک نمونه مورد مطالعه از ۳۱۶ دانشجوی کالج نشان داد که بین خود کنترلی کم و دزدی نرم افزار یک رابطه مثبت وجود دارد. بر اساس گفته آدل^[۵۶] و رومان^[۵۷] رایانه و فناوری های مربوط با آن ابزاری ضروری هستند که جنبه های مختلف قابل توجهی از زندگی اجتماعی و شخصی از قبیل آموزش، کسب و کار، فرهنگ و فعالیت های اوقات فراغت را تحت تأثیر قرار می دهد. با استفاده گسترده از رایانه های شخصی و اینترنت با سرعت بالا انحرافات مربوط به رایانه و رفتارهای جنایی از قبیل هک کردن، بارگذاری موسیقی به صورت غیر قانونی و برنامه های نرم افزاری ، سرقت رمز عبور دیگران و… به صورت قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. با توجه به اهمیت موضوع تعداد فزاینده ای از مطالعات در سالهای اخیر به بررسی جنایات رایانه ای پرداخته اند. یار^[۵۸]، هیگنس و فوستر^[۵۹] با تمرکز بر علت انحرافات رایانه ای و نظریه های جرم شناسی سنتی، از قبیل خودکنترلی ، نظریه یادگیری اجتماعی – عقلانی و نظریه انتخاب توانستند انحرافات رایانه ای را مورد مطالعه و بررسی قرار دهند.
به طور کلی یافته های تجربی شواهدی را در ارتباط با توانایی نظریه های جرم شناسی سنتی در توضیح انواع مختلفی از جرایم مربوط به رایانه فراهم می کند. مک کواد^[۶۰] بیان می کند که اگر چه مطالعات تجربی به بهبود درک درستی از جرایم رایانه ای کمک کند، اما محدودیت هایی نیز دارند.از جمله اینکه تعداد محدودی از مطالعات تجربی نظریه عمومی جرم را انحرافات رایانه ای را مورد بررسی قرار داده اند. با وجود ادعای این نظریات عدم خود کنترلی علت اصلی بسیاری از رفتارهای مجرمانه است.یک نظرسنجی که ویاسون و پاترسون در سازمان کسب وکار در ایالت متحده انجام داده اند متوجه شدند که ۶۴ درصد از کسب وکارهای منتشر شده حداقل از یک حادثه امنیتی رایانه زیان مالی دیده اند. باتوجه به اهمیت موضوع تعداد فزاینده ایی از مطالعات انجام شده در سال های اخیر به بررسی انحرافات رایانه ای با تمرکز بر علت این انحرافات پرداخته اند.^[۶۱]
گفتاراول : دیدگاه های نظری در تقسیم بندی جرایم رایانه ایی
سه دیدگاه کلی در مورد تقسیم بندی جرایم رایانه ای و جرایم الکترونیکی وجود دارد. دیدگاه اول در نظر گرفتن طبقه بندی خاص و متمایز از جرایم سنتی است. دیدگاه دوم در نظر گرفتن طبقه بندی کلی جرایم سنتی این جرایم است؛ به این معنا گه این جرایم را به جرایم علیه اشخاص، جرایم علیه اموال، جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی تقسیم نموده و در یک قانون خاص با ذیل عناوین قوانین سنتی ، هر جرم را ذیل یکی از عناوین جای می دهیم. دیدگاه سوم هم قائل به ظهور منافع جدید نیازمند حمایت (سخت افزار ، نرم افزار، داده ها، حقوق خصوصی و فردی) در کنار منافع سنتی حمایت شده در حقوق جزا (اشخاص، اموال، امنیت و آسایش عمومی) می باشد. برخی از منتقدان به شدت با دیدگاه اول مخالف بوده و در نظر گرفتن یک طبقه بندی خاص برای جرایم رایانه ای را ناشی از آن می دانند که غالباً متخصصان رایان و نه حقوق دانان به تدوین مقررات مربوط پرداخته اند و حقوق دانان، که آشنایی کافی به این مقوله جدید نداشتند به حاشیه رانده شده اند. این عده معتقدند می بایست جایگاه جرایم رایانه ای نسبت به جرایم کاملاً شفاف باشد، تا از حیث سیاست جنایی بتوان در مورد جرایمی که منافع معینی را هدف خود قرار می دهند، واکنش یکسان نشان داد. به عنوان مثال جاسوس رایانه ای که امنیت عمومی کشور را خدشه دار می کند، می بایست از سیاست جنایی سایر جرایم علیه امنیت پیروی کند؛ در حالی اگر جرایم رایانه ای یک طبقه خاص در کنار طبقه بندی سنتی جرایم فرض کنیم که لزوماً از یک سیاست خاص جنایی تبعیت خواهندکرد، این امر محقق نخواهد شد. از سوی دیگر در نظر گرفتن یک طبقه خاص برای پاره ای از جرایم فقط به لحاظ اینکه از حیث وسیله ارتکاب جرم مشترکند، بدعتی جدید محسوب می شود و مستلزم آن است که قانونگذار کلاً طبقه بندی قبلی جرایم سنتی را که به کناری نهاده و یک طبقه بندی جدیدی مبنی بر وسیله ارتکاب جرم برای کلیه جرایم ارائه دهد. یکی از این منتقدین می نویسد: «هرچند عده ای جرایم مذبور را در تقسیمات مجزا جای داده و مرز تفکیک آنها را مشخص کرده اند، لیکن باید جایگاه هر یک از آنان را در حقوق جزا مشخص نماییم. این کار بدون شک از عهده متخصصین حقوق جزایی بر خواهد آمد که با علوم رایانه نیز تا حد کافی آشنا هستند^[۶۲].
برای این کار می توان از دو روش استفاده کرد.در روش اول می توان جرایم مذکور را همانند جرایم علیه اموال یا جرایم علیه اشخاص ، به عنوان یک سرفصل جدید قرار داد. عناوین مجرمانه ای که ممکن است از آنها واقع شود را در دورن این سرفصل ها قرار داد. در روش دوم می توان با توجه بیشتر ، ابتدا جرایم داخل در هر عنوان را شناسایی و سپس هر یک را در سرفصل هایی که هم اکنون نیز وجود دارد، تزریق کرد. برای مثال در این روش شاید بتوان عمل هکرا در زمره اعماالی دانست که باعث تخریب اموال غیر یا اموال عمومی می گردد.
به تبع این تقسیم بندی مرسوم در حقوق جزا، جرایم کامپیوتری نیز در طول دهه های اخیر بر حسب زمینه های اصلی جرم مورد مطالعه قرار گرفته اند و به همین لحاظ در مجموعه های قوانین کیفری کشورها عناوینی همچون جرایم اقتصادی کامپیوتری یا جرایم علیه حقوق خصوصی و فردی به چشم می خورد..آنچه مسلم است ، در کنار منافع قضایی حمایت شده مرسوم در حقوق جزا، انواع جدیدی از روشها به وجود آمده است که نیازمند حمایت حقوقی اند و به همین جهت علاوه بر اشخاص اموال امنیت و آسایش عمومی بایستی داده ها،اطلاعات برنامه های کامپیوتری ، و به طور کلی سیستمهای کامپیوتری از لحاظ صحت و درستی، قابلیت دسترسی و قابلیت اطمینان یا محرمانه بودن ، از سوی مقررات کیفری مورد ضمانت واقع شوند؛ بر همین مبنا می توان چنین نتیجه ای گرفت که دسته بندی جرایم از یک سو شامل جرایم علیه اشخاص، جرایم علیه اموال وجرایم علیه امنیت و آسایش عمومی و از سوی دیگر ، شامل جرایم علیه سخت افزار ، جرایم علیه نرم افزار ، جرایم علیه داده ها و جرایم علیه حقوق خصوصی و فردی می باشد. در جمع بندی و مقایسه این سه دیدگاه می توان گفت، شیوه مطلوب در جرم انگاری ،همان است که کشورهای توسعه یافته از جمله فرانسه،آلمان و..پیش گرفته اند و از جرم انگاری های پراکنده خودداری می کنند و با در نظر گرفتن یک مجموعه قوانین جزایی واحد با شماره بندی خاص مواد، که افزودن مواد جدید را در آن جای می دهند و به صورت هماهنگ با پیشرفت و تحول جامعه، آن مواد را الحاق یا اصلاح می کنند .^[۶۳]
گفتاردوم : اقسام طبقه بندی نظری جرایم رایانه ای
محققان طبقه بندی های مختلفی را برای جرایم رایانه ای در نظر گرفته اند که هر کدام در جای خود مفید و قابل استفاده است در ادامه به برخی از این طبقه بندی ها اشاره می کنیم.
بند اول: بر اساس منافع مورد حمله
پروفسور اولریش زیبر، بر اساس منافع مورد حمایت قوانین سنتی یک تقسیم بندی به شرح ذیل ارائه داده است
الف- جرائم رایانه ای علیه اموال و مالکیت (جرائم اقتصادی):
الف-۱- کلاهبرداری رایانه ای از طریق دستکاری رایانه ای و سیستمهای پردازش شده
الف-۲- جاسوسی رایانه ای و سرقت نرم افزار
الف-۳- خرابکاری رایانه ای
الف-۴- سرقت خدمات
الف-۵- دسترسی غیر مجاز به سیستمهای پردازش داده ها
الف-۶- جرایم اقتصادی سنتی به کمک پردازش داده ها (تغییر صورت درآمدها و داراییهای که در رایانه نگهداری می شوندبرای فرار مالیاتی)
ب: جرایم رایانه ای علیه حقوق فردی و خصوصاً حریم خصوصی
ب-۱- دستکاری و حذف داده های شخصی توسط اشخاص غیر مجاز
ب-۲- جمع آوری، پردازش و انتشار داده های شخصی کاذب توسط دارنده قانونی آنها
ب-۳- جمع آوری و ذخیره غیر قانونی داده های صحیح
ب-۴- افشای غیر قانونی و سوءاستفاده از داده ها
ب- ۵- نقض تشریفات قانونی حمایت از داده های شخصی
ج- جرایم رایانه ای علیه منافع جمعی :
ج- ۱- جرایم علیه امنیت ملی
ج- ۲- جرایم علیه تمامیت جسمانی اشخاص
ج- ۳- جرایم علیه کنترل فرامرزی داده ها
ج- ۴- جرایم علیه تمامیت رویه های رایانه ای و شبکه های داده ای ارتباطی
ج- ۵- جرایم علیه مشروعیت دموکراتیک مصوبات پارلمان در مورد رایانه^[۶۴]
بند دوم: بر اساس جایگاه رایانه در ارتکاب جرم
بر این اساس جرایم رایانه ای به سه دسته تقسیم می شوند:
الف: جرایم رایانه ای که در آنها رایانه هدف و موضوع جرم واقع شوند:
نفوذگری
خرابکاری رایانه ای
سرقت اطلاعات یا خدمات رایانه ای
ب: جرایم رایانه ای که در آنها رایانه وسیله جرم واقع می شود:
ب- ۱- جرایمی که رایانه تنها وسیله ارتکاب و جزء عنصر مادی آنها است:
کلاهبرداری رایانه ای
جعل رایانه ای

جدول شماره (۴-۲۳) مقایسه سطوح و سرانه‌های کاربری‌های شهری در وضع موجود با استانداردهای مطلوب و تعیین کمبودها در سطح منطقه۲ ۸۸
جدول شماره (۴-۲۴) سرانه‌های پیشنهادی کاربری‌های شهری بر مبنای طبقه‌بندی LBCS 91
جدول شماره (۴-۲۵) شاخص‌های کمی تراکم در خانوار منطقه۲ و شهر شیراز (۱۳۷۵) ۹۲
جدول شماره (۴-۲۶) مقایسه نحوه تصرف مسکن منطقه۲ با شهر شیراز (۱۳۷۵) ۹۳
جدول شماره (۴-۲۷) مقایسه امکانات و تسهیلات خانوارهای معمولی ساکن در منطقه۲ با شهر شیراز (۱۳۷۵) ۹۳
جدول شماره (۴-۲۸) میانگین قیمت و اجاره بهای مسکن در شهر شیراز، بین سال‌های
۷۲ تا ۸۱ ۹۷
جدول شماره (۴-۲۹) نرخ رشد قیمت و اجاره بهای مسکن در شهر شیراز بین سال‌های
۷۲ تا ۸۱ ۹۸
جدول شماره (۴-۳۰) گونه‌بندی بافت‌های شهری در منطقه به لحاظ شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی ۱۰۲
جدول شماره (۴-۳۱): ارزش و اجاره‌بهای ماهانه زیربنای واحد ۱۰۳
جدول شماره (۴-۳۲) میانگین و ضریب پراکندگی قیمت مسکن و اجاره بهای ماهانه مسکن در سطوح قیمتی منطقه ۱۰۵
جدول شماره (۴-۳۳) اندازه قطعات مسکونی و پراکندگی آنها در نواحی مختلف منطقه۲ ۱۰۹
جدول شماره (۴-۳۴) درصد قطعات مسکونی با مساحت‌های مختلف در محدوده‌های برنامه‌ریزی منطقه ۱۱۱
جدول شماره (۴-۳۵) تعداد طبقات در محدوده‌های برنامه‌ریزی منطقه ۱۱۲
جدول شماره (۴-۳۶) سطح زیربنا و تعداد طبقات واحدهای مسکونی در نواحی برنامه‌ریزی و منطقه ۱۱۳

فصل اول

کلیات تحقیق

چکیده

یکی از مشکلات شهرهای امروزی، عدم مکان‌گزینی مناسب فعالیت‌های شهری می‌باشد که حیات شهرها را با مشکل مواجه ساخته است. تعیین مکان بهینه این فعالیت‌ها به عهده‌ی برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهر می‌باشد که از طریق طرح‌های مختلف شهری (مثل طرح جامع، طرح تفصیلی و طرح توسعه شهر) باید تبیین و به مرحله‌ی اجرا گذاشته شود. طرح‌های توسعه‌ی شهری که به جزئیات نیز می‌پردازند بایستی کمال دقت را در مکان‌گزینی کاربری‌های شهری داشته باشند تا مشکل‌ساز نشوند و در این راه، هر از چند گاهی باید مورد تجدید نظر قرار گیرند.
ارزیابی یکی از راه‌هایی است که به تجدید نظر و بررسی طرح‌های توسعه‌ی شهری پرداخته، عوامل قوت و ضعف آن را مشخص کرده و می‌تواند در کاهش خطاهای این طرح‌ها مؤثر و مفید واقع شود.
در راستای موارد فوق پژوهش حاضر به تحلیل و ارزیابی کاربری اراضی شهری منطقه۲ شهر شیراز می‌پردازد و چگونگی توزیع آنها در سطح منطقه را بررسی می‌کند و به دلیل اهمیت مسکن و تأکید بر آن در این تحقیق، این کاربری در منطقه ار لحاظ شاخص‌های اقتصادی (قیمت زمین و مسکن، هزینه مسکن) و شاخص‌های اجتماعی مسکن (تراکم نفر در واحد مسکونی، تراکم خانوار در واحد مسکونی، تسهیلات و امکانات موجود در خانوار) و شاخص‌های کالبدی مسکن مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی است و روش سنجش و گردآوری داده‌ها از طریق مشاهده و مصاحبه و بررسی میدانی صورت گرفته است. از بحث‌های مطرح شده در این پژوهش چنین گرفته می‌شود که وضعیت کاربری اراضی در منطقه۲ شیراز چندان مطلوب نیست و شاخص‌های اقتصادی مسکن در شهر شیراز از ابتدای سال ۷۲ تا ابتدای سال ۷۹، آهنگ رشدی بین ۱۷ تا ۲۲ درصدی داشته است در حالی که همین شاخص‌ها از ابتدای سال ۷۹ تا آغاز سال ۸۱ نرخ رشدی در حدود ۲۹ تا ۳۵ درصد را به خود اختصاص داده است. یعنی آغاز سال ۷۹ یک نقطه عطف را در شاخص‌های مسکن به وجود آورده است و شاخص‌های اجتماعی مسکن، بعضی شاخص‌ها افزایش و بعضی دیگر کاهش یافته‌اند.
کلیدواژه‌ها: تحلیل- کاربری مسکونی- منطقه۲- شیراز

۱-۱ بیان مسئله

باتوجه به اینکه شهر ماورای طبیعی انسان متمدن است و بشر رفاه و آسایش خود را در داخل شهر جستجو می‌کند، برنامه‌ریزی شهری به عنوان ابزاری سودمند برای سامان دادن اندامواره شهر، مسئولیت هدایت توسعه آتی این سیستم ارگانیک را به عهده دارد و باید چگونگی استفاده از زمین برای رشد آن را مورد توجه وافر قرار دهد. زیرا مسئله زمین در شهر به قدری مهم است که دسترسی عادلانه به زمین و استفاده بهینه از آن یکی از مؤلفه‌های اساسی توسعه پایدار محسوب می‌شود.

به طور کلی زمین و فضا یک منبع عمومی حیات و یک ثروت همگانی و کالای عمومی محسوب می‌شود که استفاده از آن می‌باید هرچه بیشتر در راستای تأمین منافع عمومی، در حال و آینده، تحت نظارت و مدیریت سنجیده قرار گیرد و این مهم بر عهده برنامه‌ریزی کاربری زمین است که ساماندهی مکانی و فضایی فعالیت‌ها و عملکردهای شهری براساس خواست‌ها و نیازهای جامعه شهری را در دستور کار دارد. این برنامه‌ریزی از آنجا که در عمل هسته اصلی برنامه‌ریزی شهری می‌باشد بایستی به طور جدی در برنامه‌ریزی برای شهرها مورد استفاده قرار گیرد.
مسکن به عنوان یکی از اساسی‌ترین نیازهای انسان، بخش قابل توجهی از معیشت افراد را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. اهمیت این شاخص در شهرها و به ویژه شهرهای بزرگ بیشتر نمود می‌یابد به گونه‌ای که در بعضی موارد مشکلات مسکن اعم از کمبود یا عدم کیفیت مطلوب آن در جوامع شهری به عنوان معضلات اساسی شهر عنوان شده است. به وجود آمدن مسکن نابهنجار یکی از مهم‌ترین مسائل برنامه‌ریزی شهری به ویژه در کشورهای جهان سوم تلقی می‌شود که پیامد این امر مهاجرت بی‌رویه جوامع روستایی و در نتیجه به‌هم‌ریختگی مبادله
شهر و روستا و ازدحام در شهرها بوده است.
منطقه۲ شهر شیراز هم به دلیل گستردگی و هم به دلیل بالابودن تراکم جمعیتی در برخی نواحی و محله‌های آن از مناطق اصلی شهر از نظر جمعیتی محسوب می‌شود، به گونه‌ای که حدود ۲۰ درصد خانوارهای شهر را در خود جای داده است. این جمعیت نیاز به امکانات مختلفی دارد از جمله مسکن که باید طوری توزیع شود که هم تأمین‌کننده نیاز جمعیت باشد و هم مشکلی برای کاربری‌های دیگر ایجاد نکند. در این تحقیق می‌خواهیم بررسی کنیم که مسکن و سایر کاربری‌ها در سطح منطقه، درست توزیع شده‌اند و جوابگوی نیاز جمعیت منطقه است یا نه.

۲-۱ سؤالات تحقیق

۱- آیا توزیع کاربری‌ها در سطح محلات منطقه متعادل است؟
۲- آیا کاربری‌های مسکونی در سطح منطقه درست توزیع شده است؟
۳- آیا کاربری مسکونی در سطح منطقه از اهمیت برخوردار است یا نه؟
۴- شاخص‌های اجتماعی مسکن در سطح منطقه چگونه است؟
۵- شاخص‌های اقتصادی مسکن در سطح منطقه چگونه است؟
۶- شاخص‌های کالبدی مسکن در سطح منطقه چگونه است؟

۳-۱ اهمیت و ضرورت تحقیق

هر شهری باتوجه به میزان جمعیت ساکن در آن و تراکم جمعیت، جهت پاسخگویی به نیازهای آنان باید عملکردها و کارکردهای مختلف شهری و کاربری‌های گوناگون را در خود داشته باشد زیرا کاربری‌های شهری هر کدام به نوعی می‌توانند پاسخگوی نیازهای روزمره شهروندان باشد و لازم است هر عملکردی در مکان مناسب خود قرار گیرد تا کارایی بیشتری در رفع نیازمندی‌های مردم داشته باشد.
عملکرد‌های شهری باتوجه به ماهیت خود از نظر میزان نیاز به فضا متفاوت هستند. در نتیجه مکان قرارگیری آنها از یک‌سو متأثر از نیازشان به فضاست و از سوی دیگر تحت تأثیر مکانیسم بازار قرار دارد. باتوجه به موارد مذکور برای آنکه فعالیت‌های مختلف در مکان‌های مناسب استقرار یابند و روابط مطلوبی با همدیگر داشته باشند، تدوین طرح ارزیابی کاربری زمین به دنبال تهیه برنامه کاربری اراضی ضروری به نظر می‌رسد.
از آنجایی که «ارزیابی به معنی تبیین تغییرات اتفاق افتاده به عنوان نتایج برنامه‌های طراحی شده می‌باشد که از طریق مقایسه تغییرات عملی (نتایج) با تغییرات مورد انتظار (اهداف) و تعیین میزان تغییراتی که بر اثر برنامه‌ها حاصل شده انجام می‌گیرد و به عبارت دیگر نتایج حاصل از پیاده‌شدن اهداف مورد نظر در برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته را با دقت علمی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. پس در فرایند نوین برنامه‌ریزی شهری و تهیه طرح‌های کاربری زمین، ارزیابی یکی از مراحل اساسی فرآیندهای مذکور به شمار می‌رود و کاربرد آن ضمن اصلاح الگوهای فضای شهر و کاهش خطاهای برنامه‌ریزی به انطباق هرچه بیشتر برنامه‌ها و طرح‌ها با شرایط زمان و مکان می‌ انجامد.
اصولاً جهت برنامه‌مند کردن فعالیت‌های اقتصادی شهر، هدایت توسعه فیزیکی آن و قانونمند کردن مکان گزینی کاربری‌های شهری به نسبت این توسعه که هدف‌های هر نوع برنامه‌ریزی برای شهر محسوب می‌شوند، انجام ارزیابی و تجدید نظر و احیاناً تصحیح چارچوب مکان‌یابی کاربری‌ها برای رسیدن به اهداف مذکور، لازم و ضروری می‌گردد. در اصل لازم است ارزیابی و تجزیه و تحلیل به عنوان جزئی از فرایند برنامه‌ریزی و تدوین طرح‌های کاربری زمین در بطن طرح‌های شهری و نگرش‌های شهرسازی نوین قرار گیرد تا رفاه هرچه بیشتر ساکنان از طریق اصلاح اشتباهات، مطابق با نیازهای آنان تأمین شده و از خسارات و زیان‌های احتمالی وارده بر جامعه از این بابت جلوگیری شود.
شیراز از جمله شهرهایی است که قدمت زیادی دارد و از گذشته دارای برنامه‌ریزی شهری بوده است و در نیم قرن اخیر رشد فیزیکی و جمعیتی فزاینده‌ای داشته است. با وجودی که دارای برنامه بوده ولی الگوهای استفاده از زمین در شهر مطابق برنامه نبوده و در خصوص طرح‌های توسعه تدوین شده شهر نیز ارزیابی انجام نگرفته و به نظر می‌رسد که نکته مبهمی در طرح‌های اجراشده وجود دارد که لزوم انجام ارزیابی را جهت تغییر الگوهای استفاده از زمین‌های شهر و نحوه‌ی هدایت توسعه آن ناگزیر می کند.

۴-۱ اهداف تحقیق

هر تحقیقی برای اینکه مقصودش را بیان کرده و آنچه را که به دنبالش می‌گردد رهنمون سازد بایستی در ابتدای کار، اهداف خود را به تصویر بکشد. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی و تحلیل اقدامات انجام گرفته در خصوص کاربری شهری منطقه۲ شیراز، مکان‌گزینی آنها، تلاش برای ایجاد تجانس و هماهنگی بین فضا و محیط زیست شهری و موازنه بین نیازهای شهروندان و کاربری‌ها در جهت نیل به توسعه پایدار شهری، اهداف ذیل را دنبال می‌کند:
۱- تشریح انواع کاربری‌ها در شهر و اینکه در کدام ناحیه قرار گرفته‌اند.
۲- بررسی میزان تطبیق مکان و اندازه کاربری‌ها با معیارها و استانداردهای موجود.
۳- برآورد نیاز ساکنان شهر به زمین برای انواع فعالیت‌های شهری.
۴- شناسایی کمبودهای شهر از نظر کاربری‌های مورد نیاز که در صورت عدم توجه، در دراز مدت باعث بروز مشکلات فراوانی از منظر شهرنشینی خواهد شد.
۵- بررسی شاخص‌های اجتماعی و اقتصادی مسکن در شهر شیراز و منطقه۲ و مقایسه‌ی آنها با یکدیگر.

نیر

۱۱۵
۴
۸
۸
۲
۱
۵
۹
۷
۲

جمع

۱۶۱

جامعه آماری در تحقیق فوق کارکنان رسمی شرکت گاز استان اردبیل می باشد که تعداد آنها ۱۶۱ نفر اند وحجم نمونه آماری با بهره گرفتن از جدول مورگان بقرار زیر است:

تعداد نمونه n

تعداد اعضای جامعه N

۱۱۳

۱۶۱

۱۱۳ نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب می شود. روش نمونه گیری بصورت نمونه گیری تصادفی ساده می باشد.
روش و ابزار جمع آوری داده ها
در این تحقیق ازروش میدانی و ابزار پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است.وبعضی از اوقات مصاحبه هایی در حد پرسشهای پرسشنامه با آزمودنیها شکل گرفته است.یعنی ابهامات پرسشنامه به وسیله مصاحبه با پاسخ دهندگان وپاسخ به سوالات پرسشنامه رفع شده است. ضمنا گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای ومیدانی است چون هرگونه روشی که در شرایط واقعی بکار گرفته شود حالت میدانی پیدا می کند.

پرسش نامه
پرسش نامه عبارت است از مجموعه ای از پرسش ها که به صورت باز یا بسته دارای مقیاس طراحی شده اند تا وضعیت نگرش افراد را نسبت به یک واقعیت ارزیابی کند، تکمیل آن می تواند به طریق مراجعه شخصی، پستی یا تلفنی (از طریق فاکس) صورت گیرد. پرسش نامه یکی از ابزارهای رایج و بسیار مهم در تحقیقات علمی است برای برقراری ارتباط با پاسخ دهندگان که می تواند به صورت حضوری، تلفنی و یا مکاتبه ای باشد، می توان از پرسش نامه بهره برد. پرسش نامه شامل تعدادی سؤال در زمینه اندازه گیری ارزیابی پاسخ دهندگان از پارامترها ، طرز فکرها ، برداشت ها و ویژگی آنها می باشد.
در این تحقیق به منظور بررسی رابطه بین عدالت سازمانی و عملکرد شغلی از پرسش نامه ای شامل ۴۶ پرسش که اقتباسی از پرسش نامه عدالت سازمانی کول کویت و پرسش نامه عملکرد شغلی نتمیر می باشد و با راهنمایی اساتید راهنما در قالب یک پرسشنامه محقق ساخته تنظیم شده است.
سوالات ۱ تا ۲۰عدالت سازمانی و سوالات ۲۱ تا ۴۶ عملکرد شغلی را مورد اندازه گیری قرار می دهند. که در این بین سوالات (۱)،(۲)،(۳)، (۴) عدالت مراوده ای، سوالات (۵)، (۶)، (۷)، (۸)، (۹) عدالت اطلاعاتی، سوالات، (۱۰)، (۱۱)، (۱۲)، (۱۳)، (۱۴)، (۱۵)، (۱۶) عدالت رویه ای و سوالات (۱۷)، (۱۸)، (۱۹)، (۲۰) عدالت توزیعی را می سنجد. همچنین سوالات ۲۱ تا ۳۱ رفتار شهروندی سوالات ۳۲ تا ۳۸ رفتار ضد بهره ور و سوالات ۳۹ تا ۴۶ عملکرد وظیفه ای را مورد سنجش قرار می دهد.
روایی و پایایی پرسشنامه
روایی پرسش نامه
منظور از روایی، آن است که وسیله اندازه گیری بتواند خصیصه و ویژگی مورد نظر را به درستی اندازه بگیرد.
به عبارت دیگر روایی تعیین می کند که ابزار تهیه شده تا چه حد مفهوم خاص مورد نظر را اندازه می گیرد.
در این تحقیق سعی شده است که با شناخت ماهیت موضوع و نوع کار از یک سو و رعایت حالات روحی و تمایلات پاسخ دهندگان از سوی دیگر و همچنین دقت در طراحی سوالات و انتخاب بهترین نحوه پاسخ گیری و ابهام زدایی از سؤالات پرسش نامه و نیز دقت در پالایش اطلاعات جمع آوری شده و تجزیه و تحلیل آنها، روایی بیشتری به ابزار تحقیق داده شود در این راستا با مساعدت اساتید عضو هیات علمی در رشته مدیریت پرسش نامه اصلی تهیه و مورد استفاده واقع گردید.
آزمون پایایی
پایایی پرسشنامه عدالت سازمانی (متغیر مستقل)
پرسشنامه عدالت سازمانی از ۲۰ سوال تشکیل شده است که ۴ مولفه را به شرح زیر تشکیل داده و هر مولفه برخی از سوالات را پوشش می دهند که به شرح جدول زیر می باشند.

۱۰-۲ . شاخص
شاخص متغیری است که برای ارزیابی شرایط و حساسیت‌ها، ‌مقایسه بین مکان‌ها و موقعیت‌ها، و نیز ارزیابی شرایط و گرایش‌ها در ارتباط با اهداف و مقاصد، تا مین اطلاعات هشداردهنده، پیش‌بینی شرایط و روند آینده به کار رود. این اطلاعات در برخی سطوح تصمیم‌گیری بسیار مهم و مؤثرند و بنابراین قابل به‌کارگیری برای برنامه‌ریزی، پایش و ارزشیابی هستند. درعین‌حال از آنجا که امکان مقایسه را فراهم می‌سازد می‌توان وضعیت امروز را با گذشته مقایسه نمود و پیش‌بینی‌هایی برای آینده نمود. در واقع شاخص ها متغیرهایی هستند که نشان می‌دهند که سیستم در عمل چگونه خصوصیاتی دارد. هر متغیری به مجموعه‌ای از خصوصیات ذاتی وابسته است که باعث می شود آن متغیر از دیگر متغیرها تمیز داده شود. شاخص ها ممکن است کمی یا کیفی باشند.

انتخاب شاخص های خوب فرایند ساده‌ای نیست با احتمال خطا و اشتباه زیادی مواجه هستیم (Tim O’Shannassy , 1999). بسیاری از شرکت‌ها با سنجه‌های نامناسب و نادرستی سر و کار پیداکرده‌اند که بیشتر آن‌ها اشتباهاً شاخص های کلیدی عملکرد نامیده می‌شوند. سازمان های بسیار اندکی هستند که به واقع شاخص های کلیدی عملکرد درست خود را پایش می‌کنند. چون تعداد اندکی از سازمان ها، رهبران مشاغل، نویسندگان، حسابرسان، مشاوران و کارمندان می‌دانند معنای واقعی شاخص کلیدی عملکرد چیست. چهار نوع سنجه عملکرد وجود دارد:
شاخص‌ کلیدی نتایج (KRI) که دورنمای کارتان را به شما نشان می‌دهند.
شاخص نتیجه (RI) مشخص می‌کند تا زمان حال چه کارهایی انجام گرفته است.
شاخص‌ عملکرد (PI) به شما می‌گویند چه کاری باید انجام دهید.
شاخص های کلیدی عملکرد(KPI)که نشان می‌دهندبرای افزایش چشمگیرعملکرد چه باید کرد.[ ۲۲]
۱۱-۲. داشبورد
یکی از ابزارهای مورد استفاده در هوشمندی کسب ‌و کار ابزاری به نام داشبورد می‌باشد که به همراه اجزا یک راه حل هوشمندی کسب‌وکار، یک حلقه کامل اندازه‌گیری و مدیریت عملکرد را برای سازمان پشتیبانی می کند . داشبورد ابزاری گرافیکی می‌باشد که وضعیت شاخص های عملکردی را به صورت در لحظه و سلسله مراتبی به نمایش در می‌آورد] ۲۷ [. مدیران و یا افراد تصمیم گیر در بعضی موارد لازم است که سریعاً تصمیمی را گرفته و آن را عملیاتی نمایند که برای این کار باید اطلاعات به صورت ملموس وگرافیکی در اختیار آنان قرار گیرد. داشبوردهای سازمانی ابزارهای بسیار مناسبی برای نمایش گرافیکی ارزیابی‌ها هستند. امروزه نرم‌افزارهای زیادی برای ارائه داشبوردهای سازمانی به وجود آمده که می‌توانند با انواع بانک‌های اطلاعاتی ارتباط برقرار کرده و ضمن اجرای عملیات محاسباتی نتایج اطلاعات را به صورت گرافیکی به نمایش بگذارند.
واژه داشبورد از داخل هواپیما یا خودرو الهام گرفته شده است و هدف اصلی آن در هر سه مورد خودرو،هواپیما و سازمان یکی است : مشاهده اطلاعات مورد نیاز و هدایت یک سیستم پیچیده .می‌توان ادعا کرد که هدایت سازمان های امروز، در محیط پیچیده رقابتی، به مراتب پیچیده‌تر از هدایت یک هواپیما است. بنا برین مدیران جهت اجرای ماموریت سازمان و حرکت در راه آرمان‌های سازمان، حداقل به وسایلی که نمایانگر جنبه‌های مختلف عملکرد سازمان و هدایت آن است نیاز دارند] ۵۰[. تا آنجا که مربوط به داده ها است، داشبورد، نشان‌دهنده نوک کوه یخ است، یعنی آنچه را که کاربر در ابتدا می‌بیند و در صورت نیاز، برای کشف علل عملکرد، تجزیه و تحلیل بیشتر انجام می‌دهد (Ogan M., Oana Velcu 2011))
داشبوردها برای شناسایی روندها، الگوها و ناهنجاری‌های بصری در مورد کسب‌وکار، که موضوع طراحی اطلاعات بصری اهمیت دارد به مدیران کمک می کنند. چندین هدف مختلف از داشبورد انتظار می رود که عبارت‌اند از سازگاری و ثبات، نظارت و کنترل برنامه‌ریزی و ارتباطات (Pawls et al., 2009). داشبوردها به منظور بهبود تصمیم‌گیری با تقویت شناخت و سرمایه‌گذاری در توانایی‌های ادراکی انسان مورد انتظار هستند. از این رو، به تازگی علاقه به داشبورد افزایش یافته است، که گسترش و ازدیاد ارائه‌دهندگان راه حل داشبورد در بازار، گواه این مدعاست. (Ogan M . , Oana Velcu,2011) در استفاده از داشبورد باید اطلاعات به طور خلاصه، قابل‌فهم و مرتبط برای تصمیم‌گیری سریع و دقیق باشد Doina Maria and Vasile Bleotub , 2012))
برخی مزایای داشبورد مدیریتی عبارت‌اند از ] ۵۰[ :
ارائه تصویری کارآمد از عملکرد سیستم
تشخیص مشکلات بالقوه پیش از تبدیل به بحران
ایجاد توانایی در شناسایی و تصحیح روندهای منفی
قابلیت اندازه‌گیری کارآمدی و ناکارآمدی سیستم
توانایی در تولید گزارش های جزئی از روندهای جدید
توانایی تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر بر اساس اطلاعات کسب‌وکار جمع‌ آوری شده
ایجاد تراز بین راهبُردها و اهداف سازمانی
ذخیره زمان در ایجاد گزارش های سازمانی
ایجاد دید کلی و سریع از عملکرد سیستم
نظارت بر عملکرد سازمان، واحدها یا فعالیت‌ها
تصمیم‌گیری سریع‌تر و بهتر
به‌روز بودن اطلاعات
نمایش وضعیت کل سازمان در یک نگاه
دسترسی سریع به اطلاعات از مجموعه چند منبع
برای پیاده‌سازی داشبوردهای مدیریتی نرم‌افزارهایی به صورت متن باز رایگان و یا بسته‌های گران‌قیمت مجوز دار که توسط شرکت های صاحب‌نام مثل Oracle، IBM و… در بازار وجود دارد. همچنین نرم‌افزارهای بومی تولید داخل نیز توسط بعضی شرکت ها مثل ماهان،گسترش فناوری‌های کشاورز، ثانیه،راهکار سیستم، ایریا، سازمان نگار و . . . تهیه‌شده که می‌توان متناسب با نیاز استفاده نمود.
۱-۱۱-۲. داشبوردها، اندازه گیری عملکرد سازمانی و مدیریت
یکی از کاربردهای داشبورد، کمک به اندازه گیری عملکرد سازمانی و مدیریت است. سیستم های اندازه گیری عملکرد، با نظارت بر فرایندها و کنترل سازمان، دستیابی مطمئن به اهداف و مقاصد سازمان را امکان پذیر می سازد. [۴۴]
هدف داشبورد می تواند به منظور بهبود کنترل داخلی و مدیریت عملکرد در میان رکود اقتصادی و یا توانایی برای دسترسی سریعتر به بررسی جنبه های مختلف عملکرد یک شرکت باشد . بنابراین داشبوردهای سازمانی راهی برای ارزیابی و چگونگی پیشرفت به سمت اهداف از پیش تعیین شده را فراهم نموده و به شناسایی نقاط قوت و ضعف کمک می نماید. [۵۵]
۲-۱۱-۲. اثرات پیاده سازی داشبورد بر سازمان
یکی از عوامل تقویت کننده پذیرش داشبوردهای عملکرد این است که کارکردهای BI علاوه بر تحلیلگران کسب وکار یا کاربران قوی در اختیار کاربران معمولی نیز قرار گیرد [۲۸]
همان گونه که قبلا ذکرگردید، مقادیر مربوط به شاخص ها از طریق داشبورد که یک رابط کاربر برای سازماندهی و ارائه اطلاعات و روشی آسان برای تفسیر اطلاعات می باشد به تحلیل گران نمایش داده می شوند. [۵۶]
۱۲-۲. برای ارزیابی برنامه توسعه دانشگاه میتوان دو نقش در نظر گرفت
نقش تکوینی در فرایند تدوین و اجرای برنامه یا ارزیابی تکوینی
نقش پایانی به منظور تعیین اینکه تا چه اندازه دانشگاه به مقصد مورد نظر نزدیک شده است با ارزیابی پایانی
جامع ترین الگوی ارزیابی دانشگاه الگوی سیپ است. این الگو بر پایه دیدگاه سیستمی استوار است.
الگوی ارزیابی سیپ در برنامه ریزی نظام آموزش عالی شامل ۴ گونه ارزیابی به شرح ذیل است:
۱- ارزیابی زمینه و محیط ۲- ارزیابی درون داد ۳- ارزیابی فرایند ۴-ارزیابی برون داد
۱-۱۲-۲. ارزیابی زمینه و محیط
به وسیله این ارزیابی میتوان عملکرد نظام آموزش عالی را در گذشته بررسی کرد و مسایل و مشکلات آن را نیز تصور نمود،سپس ضمن مقایسه آن با نیازهای منطقه و امکانات موجود و بالقوه منطقه درباره میزان تناسب هدفهای برنامه توسعه دانشگاهی با نیازهای منطقه قضاوت کرد.بدین سان ارزیابی زمینه مبنایی استوار برای تصمیم گیری درباره هدفهای برنامه توسعه دانشگاهی به دست میدهد.
۲-۱۲-۲. ارزیابی درون داد
به طور کل عواملی که تشکیل دهنده برنامه توسعه دانشگاهی هستند از طریق ارزیابی درون داد مورد سنجش قرار می­گیرند . در آغاز اجرای برنامه توسعه یک دانشگاه میتوان به وسیله ارزیابی درون داد عملیات اجرایی برنامه را کنترل کرد و تصمیم گیری درباره مراحل بعدی برنامه را هدایت کرد
۳-۱۲-۲. ارزیابی فرایند
منظور قضاوت درباره عملیات و اجرای توسعه دانشگاهی است. در این رابطه میتوان سه دسته از عملیات اجرا در نظر گرفت: سازمانی-ساختاری تدریس-یادگیری و پشتیبانی-خدماتی نتایج این نوع ارزیابی می تواند به عنوان بازخورد مورد استفاده هیات علمی دانشگاه و نیز طراحان برنامه درسی و دوره های آموزشی قرار گیرد
۴-۱۲-۲. ارزیابی برون داد
در این دانش ,هدف سنجش عملکرد برنامه است .ارزیابی برونی دانشگاه علاوه بر جنبه اقتصادی یا تربیت نیروی انسانی و تولید دانش شامل بررسی تاثیر نظام دانشگاهی بر توسعه اجتماعی و فرهنگی است.
برای طراحی نظام ارزیابی باید مراحل زیر را طی کرد:
الف-تعیین هدف های ارزیابی؛
ب-تعیین اطلاعات مورد نیاز با تعیین داده های مربوط به جنبه های مورد ارزیابی؛
ت-انتخاب شاخص های ارزیابی؛
ث-انتخاب معیارهای ارزیابی؛
ج-گردآوری, تحلیل و تفسیر داده ها؛