هنگامی که افراد در وب گردی درگیر تفریح و بازی هستند، ممکن است از طریق درک بهتر از دانش موجود در سازمان و یا افزایش میزان دقت و صحت، به دانش آنها افزوده شود. (Belanger & Van Slyke,2002)
۲-۲-۲-۵-۲) تأثیر مثبت سایبرلوفینگ بر استرس در محیط کار
با وجود پیامدهای منفی، سایبرلوفینگ نمیتواند همیشه اثرات مضر بر سازمان داشته باشد. محققان در تحقیقات خود به نتایجی مبنی بر سازنده بودن سایبرلوفینگ نیز دست یافته اند. مطالعات کمی فرصت ارائه استفاده تفریحی از اینترنت در محل کار را به رسمیت شناخته اند. وقتی که قصد کارمند از استفاده از اینترنت برای فرار از انجام کارهای روزمره و تخلیه اضطراب است، سایبرلوفینگ به رفتاری سازنده تبدیل میشود. (Lim and chen,2009)
استانتون (۲۰۰۲) در انجام پژوهشی، نشان داد که کاربران مکرر اینترنت از کاربرانی که کمتر به صورت متوالی از اینترنت استفاده میکنند، به سطوح بالاتری از رضایت شغلی دست می یابند. از سوی دیگر، در حال حاضر وب گردی (گشتوگذار در وب)، تاثیر مثبتی ایجاد میکند. تحقیقات نشان داده است که گشت و گذار در شبکه وب در حین کار، به طور کلی یک فعالیت لذت بخش است.
دلیل این است که گشت و گذار در شبکه اجازه میدهد تا کارکنان به طور موقت ذهن خود را از کار خارج کنند. (Simmers et al. 2008)
در این مفهوم، بازدید از صفحات وب یک استراتژی تسکین دهنده به کارکنان به وسیله مجوز استفاده از اینترنت در اوقات بیکاری آنها برای مقابله با تجارب منفی به وجود آمده در محل کار میباشد.
سایبرلوفینگ رفتاری است که کارکنان را قادر میسازد که به طور موقت از عوامل استرس زای کار فرار کنند و در نتیجه، موجب کاهش احساسات پریشان مرتبط با آنها است. (Henle and Blanchard,2008)
تفریح و سرگرمی سازنده ممکن است به کارکنان اجازه دهد برای لحظه ای از وظایف خود که به طور منظم ارائه میدهند فرار کنند، این امر مانند سوپاپ اطمینان برای کسانی که با موقعیت های سخت و استوار مواجه هستند و یا ساعت های طولانی کار میکنند، زمانهایی جهت تجدید قوا ایجاد می نماید. (Ovarec,2002b)
اگر چه سایبرلوفینگ با خود مشکلات بالقوه برای سازمانها به همراه دارد (به عنوان مثال کاهش پهنای باند، مسئولیت حقوقی) ولی اگر آن را یک ابزار مفید مدیریت تنش کارمندان بدانیم، این مشکلات ممکن است جبران شود.
همان طور که گزارش شده تعداد زیادی در حدود ۸۲ درصد از کارکنان در محل کار احساس استرس دارند (شرکت مارلین، ۲۰۰۱) و گزارش موسسه برآورد استرس آمریکا که هزینههای استرس سازمانهای ایالات متحده بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار در سال در کاهش بهرهوری و افزایش غیبت، گردش مالی، حوادث و هزینههای پزشکی و حقوقی است.
بنابراین، سازمان نیاز به در نظر گرفتن تعاملی بین اثرات مثبت و منفی سایبرلوفینگ، که ممکن است در کارکنان رفاه و بهرهوری و تعهدات جدی به همراه داشته باشد ایجاد کند. اگر تحقیقات در آینده نشان میدهد که سایبرلوفینگ یک ابزار موثر مقابله با استرس در محل کاراست، کارفرمایان با شغل هایی با استرس بالا ممکن است مقداری از سایبرلوفینگ را به منظور خنثی کردن اثرات عوامل استرس زا تحمل کنند. (Henle and Blanchard,2008)
نتایج تحقیقات محققان دانشگاه ملی سنگاپور با عنوان “تاثیر وبگردی بر تعاملات روانی” نشان میدهد که اختصاص مدت کوتاهی برای وبگردی از سوی کارمندان تاثیر بهتری نسبت به سایر فعالیتها مانند ارسال ایمیل و یا فعالیت بدون وقفه دارد.
در نتایج این تحقیقات آمده است: جستوجو در اینترنت برای کارمندان نقش ترمیمی و تجدید قوا دارد و افرادی که در طول زمان فعالیت کاری خود از وبگردی اجتناب می کنند، نسبت به افرادی که این کار را انجام میدهند از بازدهی کاری کمتری برخوردارند.
در تحقیقی مشخص شد که ۵۶٪ از کارمندانی که از اینترنت به دلایل شخصی استفاده میکنند، گزارش میدهند که این امر به آنها کمک میکند تا بهتر شغل خود را انجام دهد و یا به سادگی باعث میشود آنها شادتر شوند و یا استرس کمتری داشته باشند. (Greengard, 2000)
۲-۲-۲-۵-۲-۱) روش های مقابله با استرس
دو دسته از روش های مقابله با استرس وجود دارد: متمرکز بر مسئله و متمرکز بر احساسات.
روش های متمرکز بر مسئله، خواستار تغییر هدف یا مدیریت عوامل استرس زا بوده و شامل چیزهایی مانند جمع آوری اطلاعات، تولید راه حل ها، تشکیل یک طرح عملیاتی، طراحی بر اساس تجربیات گذشته و یا افزایش تلاش بوده است.
در مقابل از نظر فولکمن و همکاران(۱۹۸۶) تمرکز بر احساسات، تلاش های تقابل با برخورد و یا کاهش احساسات رنج آور در ارتباط با عوامل استرس زا را خواستار است. (به عنوان مثال نادیده گرفتن مشکلات، به امید یک معجزه بودن، دعا، خواب، فاصله گرفتن از عوامل استرس زا) سایبرلوفینگ میتواند به عنوان روش مقابله ای متمرکز بر احساسات و به طور خاص، یک استراتژی تقابل اجتناب-فرار مشخص شود. روش های فرار و اجتناب تاکید بر اجتناب یا فرار از استرس از طریق روش های رفتاری مانند خواب، غذا خوردن، نوشیدن، سیگار کشیدن، و یا با بهره گرفتن از کنترل مواد می باشند.سایبرلوفینگ رفتار دیگری است که کارکنان را قادر میسازد که به طور موقت از عوامل استرس زای کار و در نتیجه کاهش احساسات پریشانی مرتبط با آنها، فرار کنند. (Henle and Blanchard,2008)
هنله و بلانچارد ۲۰۰۸ معتقدند که سازمانها اگر مایل به کاهش سایبرلوفینگ هستند علاوه بر نظارت مداوم بر سطح استرس، به سطوح پایین از حجم کار نیز باید توجه نمایند، در واقع این دو محقق معتقدند که سطح استرس پایین و حجم کار پایین منجر به کاهش سایبرلوفینگ خواهد شد. همچنین آنها معتقدند که کارفرمایان میتوانند سایبرلوفینگ را با بهره گرفتن از یک سیاست الکترونیکی منع این رفتار و اعمال تحریم برای کارکنان نقض کننده این سیاست، کاهش دهند.
سیاست استفاده الکترونیکی باید مجاز و یا ممنوع بودن استفاده از ایمیل و اینترنت در محل کار، هر گونه نظارت و یا فیلتر کردن نرم افزار که استفاده خواهد شد و تحریم ها برای نقض کنندگان این سیاست را توصیف کنند. (Flynn, 2001)
اگرچه سایبرلوفینگ با نقش بیش از حد کاهش می یابد، اما در مقابل افزایش این عامل استرس زا به عنوان یک راه برای کاهش سایبرلوفینگ به احتمال زیاد میتواند برای کارکنان بسیار پر تنش باشد.
(Perrewe et al. ,2005)
در جدول دو به صورت خلاصه نگاه مثبت به سایبرلوفینگ و پیامدهای آن ذکر شده است.
۲-۲-۲-۶) علل گرایش کارکنان به سایبرلوفینگ
تحقیقات قبلی نشان داده است، زمانی افراد درگیر در رفتارهای انحرافی محل کار می شوند، که درک آنها از پیامدهایی که برای سازمان در پی دارند در کمترین حد است. (Hollinger & Clark 1983, cited in Lim and Teo2005)
در تحقیق دیگری که لیبرمن[۱۰] و همکاران (۲۰۱۱) انجام دادند نگرشهای شغلی کارکنان، ویژگیهای سازمانی، نگرش نسبت به سایبرلوفینگ و بقیه رفتارهای بیهوده غیر اینترنتی که به عنوان سابقهای برای رفتارهای سایبرلوفینگی وجود دارد، از علل این پدیده معرفی شده است. در این تحقیق درک از رفتار همکاران و پشتیبانیهای مدیریت برای استفاده از اینترنت سوال هایی است که محقق به عنوان پیش زمینههایی استفاده از سایبرلوفینگ معرفی نموده است. همچنین عنوان شده است که جهت کاهش رفتارهای سایبرلوفینگی بررسی هر دو عامل فردی و سازمانی در محل کار لازم است.
شایان ذکر است که تحقیقات اخیر در مورد سوء استفاده از اینترنت نیز نشان داده است که مردان به ویژه مردان جوان با احتمال بیشتری نسبت به زنان در محل کار، از اینترنت سوء استفاده میکنند. (Garrett and Danziger, 2008)
همچنین تحقیقات میان افرادی که کم انگیزه هستند نیز نشان داد که در میان آنها احتمال بیشتری برای سوء استفاده از اینترنت در محل کار وجود دارد. (Yellowees and Marks, 2007; Higgins et al. , 2008)
پیرسون و آدام (۲۰۰۷) دریافتند که مدیران و افراد جوان تا به حال بالاترین گرایش به سایبرلوفینگ را داشتهاند در حالی که جنسیت، فرهنگ، سال خدمت و وضعیت پرداخت به طور قابل توجهی به این رفتار مربوط نیست.
همانطور که پیش تر نیز ذکر شد هنله و بلانچارد (۲۰۰۸)دو عامل استرس و حجم کار را با سایبرلوفینگ مرتبط میدانند و معتقدند که با اجازه دادن به کارکنان به استفاده از اینترنت در محل کار میتوان این ۲ عامل را بخوبی کنترل کرد.
۲-۲-۲-۶-۱) ارتباط گرایش به سایبرلوفینگ و عدالت در سازمان
تحقیقات اولیه مدارکی را یافتند که عدالت رویهای[۱۱]، مقدمه گشت زنی اینترنتی در محیط کار میباشد. درک عدالت رویهای بر گشت زنی اینترنتی تاثیر گذار است؛ زیرا رویه غیرمنصفانه، کارمند را در تضاد با قوانین سازمان قرار میدهند. زوقبی (۲۰۰۸)در تحقیقات خود پیش بینی میکند که این تضاد هنجار با قوانینی است که باعث میشود کارمندان با مشغول شدن به گشت زنی اینترنتی به انتقامجویی از سازمان بپردازند.
علاوه بر این، زوقبی (۲۰۰۶) نشان داد که بی عدالتی تعاملی تحت تاثیر سایبرلوفینگ است بدین صورت که سایبرلوفینگ با تهدید و ارعاب باعث برانگیخته شدن احساس بی عدالتی در سازمان میشود.
یکی از دلایل استفاده از پدیده گشت زنی تفریحی اینترنتی در محیطهای کاری استنباط کارکنان از عدالت سازمانی میباشد. در این راستا تحقیقات موجود در زمینه رفتار سازمانی مباحث نظری و نیز شواهد تجربی جدیدی را بنیان گذاشته، که حاکی است بی عدالتی سازمانی اغلب منجر به وقوع انحراف در محل کار میشود. (Aquino et al. , 1999; Greenberg & Barling, 1998; Skarlicki & Folger, 1997)
در تحقیق دیگر که زوقبی در سال ۲۰۰۶ انجام داد، عدالت سازمانی و رابطه آن با گشت زنی اینترنتی از جنبه رفتار کارکنان جهت مقابله به مثل با قوانین و مجازاتهای رسمی سازمانها مورد بررسی قرار گرفت. این مطالعه به بررسی میان عدالت تعاملی[۱۲]، که نوع خاصی از درک عدالت سازمانی است و منعکس کننده چگونگی ارتباطات فرد با قدرت در سازمان است با انحرافات اینترنتی محل کار به عنوان یک دسته رفتار منحرف، می پردازد و نشان میدهد که کارکنان جهت مقابله به مثل در مقابل اینگونه رفتار سازمانها از سایبرلوفینگ استفاده می کنند.
در لیم ( ۲۰۰۲)، با بهره گرفتن از چارچوب نظری ارائه شده توسط تبادلات اجتماعی، عدالت سازمانی و خنثی سازی، توجهها به سمت قسمت های رفتاری نامناسب اینترنتی و استفاده از تکنیکهای خاص جهت اصلاح این سوءرفتارها در محیطهای کاری جلب شده است. در این تحقیق مدلی ارائه شده که وقتی اشخاص سازمان خود را به صورت ناعادلانه در زمینه های توزیعی، رویهای و تعاملی درک کنند، به احتمال زیاد از گشتزنی اینترنتی استفاده خواهند کرد. مدل مذکور در ذیل نشان داده شده است.
شکل ۲-۲)
منبع: لیم، ۲۰۰۲، ص ۶۸۱
نتایج قابل توجهی که در تحقیقات لیم و ویوون( ۲۰۰۲) به دست آمده است نشان داد که اصولی بر روابط و تبادل درک مشکلات مطرح شده توسط فن آوری جدید حاکم است. آنها معتقدند کارمندانی که ناراضی هستند در کارشان بی عدالتی احساس میکنند، دلیل تمایل به سایبرلوفینگ در این کارمندان برای درمان این ناعدالتی ها و برگشت به رابطه عادلانه بوده است.
لیند و تایلر(۱۹۸۸) معتقدند که عدالت رویه ای زمانی وجود دارد که روشی مجسم از انواع خاصی از اصول هنجاری گسترده پذیرفته شده باشد. تایلر (۱۹۹۸) بر تاثیر قوی و مثبت عدالت رویه ای در کاهش تضاد در درون سازمان معتقد است.
در واقع، مطالعات قبلی عدالت سازمانی نشان داده اند که قضاوت بی عدالتی مانع از همکاری و افزایش درگیری های سازمانی میشود. (Lind and Tyler, 1995 ; Smith, 1997)
یافته های آنها نشان میدهد که کارمندان با بهره گرفتن از این استعاره احساس گناه ناشی از این کار خود را خنثی میکنند.
۲-۲-۲-۶-۲) ارتباط گرایش به سایبرلوفینگ و وظایف سازمانی
هنله و بلانچارد (۲۰۰۸) همچنین اذعان کردند که برای کارکنانی که دائما مشغول انجام کار هستند، احتمال کمتری وجود دارد که به اتلاف زمان و گشت و گذار در اینترنت بپردازند. اما، آنها در برابر افزایش حجم کار هشدار دادند: “از آنجا که داشتن کار بیش از حد به احتمال زیاد میتواند بسیار استرس زا باشد. “
آنها در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده اند که زمانی که کارکنان کاری برای انجام دادن ندارند از سایبرلوفینگ به نوبه خود به عنوان وسیله ای برای گذشت زمان استفاده میکنند. (Henle and Blanchard, 2008)
در واقع، شارما و گوپتا) ۲۰۰۳/۲۰۰۴( اشاره کردند که افزایش وظایف کاری کارکنان میتواند به مدیریت سایبرلوفینگ منجر شود.
برای مثال، یک نظرسنجی که توسط لیم و همکاران در سال ۲۰۰۲ انجام شد نشان داد که ۳۷٪ از شرکت کنندگان معتقد بودند که سایبرلوف بودن آنها متناسب است با درخواست های متضاد در محل کار از آنها )تعارض نقش بالا). علاوه بر این، اکثریت پاسخ دهندگان )۵۲ درصد) اذعان کردند که برای سایبرلوفینگ بودند احساس گناه خواهند کرد اگر وظایف شغلی آنها را به وضوح تعریف کنند )ابهام در نقش پایین).
برعکس، انتظار می رود به احتمال زیاد کارکنانی که تجربه نقش بیش از حد را دارند کمتر سایبرلوف باشند زیرا آنها به راحتی زمان کافی در اختیار ندارند. پشتیبانی از این ادعا را میتوان از مطالعه انجام شده توسط استرانگمن و برت (۲۰۰۰) مهلت _گرفتن استنتاج نمود. این نویسندگان نشان دادند که شایع ترین دلایل برای در نظر گرفتن یک استراحت یا ادامه کار، فقدان زمان، حجم کار و مهلت بوده است.
سازمانها میتوانند ابهام نقش را به وسیله مشخص ساختن انتظارات شغلی و وظایف از طریق تجزیه و تحلیل شغل، طراحی شغل، برنامه های آموزشی و سیستمهای ارزیابی عملکرد کاهش دهند. (Henle and Blanchard,2008)
چاو[۱۳](۲۰۰۸)، بیان میکند با توجه به اینکه بخشی از ارزشهای کاری بر نگرشهای کاری کارکنان مثل رضایت شغلی، تعهد سازمانی و وفاداری تاثیرگذار است، درک شفاف ارزشهای کاری کارکنان به مدیران کمک میکند تا سیاستهای اثربخش منابع انسانی را برای برآوردن نیازهای کارکنان و دستیابی به پیامدهای کاری رضایت بخش متناسب با ارزشهای آنان تدوین کند.
در دیگر پژوهشی که توسط ویوون و تمپسون (۲۰۰۵) انجام شد، مشخص شد با توجه به اینکه اینترنت تاثیر قابل توجهی در زندگی مردم جهان داشته است و منجر به توسعه فرصتهای قابل توجهی برای کسب و کار و ارتقا بهرهوری شده است، و در عین حال شانس سایبرلوفینگ را نیز بیشتر کرده است، یکی از پیامدهای این پدیده، کم رنگ کردن مرز میان کارهای اداری و خانه است؛ به این معنا که به دلیل وجود اینترنت در منازل، کارهای اداره به خانه و بالعکس کارهای خانه به اداره منتقل گردیده است.
اریک و همکاران(۲۰۰۹) معتقدند نمونه هایی از گشت زنی تفریحی اینترنتی در سازمانها افزایش قابل ملاحظه استفاده از پهنای باند اینترنت در محلهای کار میباشد. کارکنان از انواع توجیهات عقلانی در جهت توضیح این عمل استفاده میکنند، اما تنها دو توجیه خستگی و راحتی است که از پیش بینی آماری قابل اعتماد برای توضیح این فعالیتها در زمان کاری، برخوردار هستند. بهبود در محیط کار به منظور کاهش خستگی ممکن است کاهش قابل توجهی در این رفتارها داشته باشد و در نتیجه آن توسعه سیاستهای رسمی برای مقابله با این امر، در سازمانها کاهش دهد.