شکل۵-۱-درصد تغییرات نشانگران آنزیمی عملکرد کبد در پایان هشت هفته تمرین ۶۳
فصل اول
مقدمه و معرفی
۱-۱بیان مساله
شیوع چاقی و اضافه وزن در سراسر جهان در حال افزایش است. مقایسه داده های که از سال ۸۰-۱۹۷۶ بدست آمده با داده های سال۲۰۰۰-۱۹۹۹ نشان دهنده این است که شیوع اضافه وزن(BMI=25-29.9kg/m²) و شیوع چاقی(۳۰  BMI) دو برابر شده است. همه گیر شدن چاقی فقط به کشور خاصی اختصاص ندارد بلکه در سراسر جهان در حال افزایش است. بیماریهای زیادی با چاقی در ارتباط هستند که شامل دیابت نوع دو، فشار خون بالا، افزایش پروفایل لیپیدی، بیماریهای قلبی، بیماریهای تنفسی، بیماریهای مغزی عروقی، بیماری کبد چرب(بیماری کبد چرب غیر الکلی) بیماریهای روده ای – معدی، استئیوآرتریت، سرطان و بیماریهای کلیه می شود. گزارش شده است که درجه شیوع چاقی در بین بیماران مبتلا به کبد چرب از۱۰۰-۳۰% متغییر است(Malnick et al,2006,565-579). شیوع بیماری کبد چرب غیر الکلی در افراد چاق ۶/۴ بار بیشتر اتفاق می افتد(Ballentanie et al,2000,112-132).
بیماری کبد چرب غیر الکلی طیف بدون علامتی از آماس کبدی را نشان می دهد. عوارض وناراحتی های که این بیماری ایجاد می کند در مراحل اولیه ملایم هستند، واین امکان وجود دارد که افراد چاق این بیماری را داشته باشند ولی از وجود آن بی خبر باشند. در مراحل اولیه بیماری درمان از طریق استراتژیهای غیر دارویی مثل ورزش و فعالیت بدنی اهمیت دارند. پژوهش ها نشان داده است که در صورت عدم درمان، بیماری به سیروز کبدی پیشرفت پیدا می کند، ودر این وضعیت بیمار در خطر زیاد فروپاشی مکانیسمهای دفاعی کبدی قرار می گیرد و شاید بر اثر بیماری فوت کند. امروزه برای برطرف کردن این مشکل استراتژیهای دارویی و غیر دارویی زیادی وجود دارد، در بیشتر پژوهشها کاهش وزن از طریق مداخلات شیوه زندگی مد نظر قرارگرفته است. مداخلات شیوه زندگی مارکرهای لیپید کبدی و کنترل متابولیکی را کاهش می دهند اما کاهش وزن مشکل بدست می آید وحفظ آن نیز مشکل خواهد بود.

افزایش سطح فعالیت بدنی و آمادگی جسمانی با کاهش خطرات ناراحتی های متابولیکی در ارتباط است(Leone et al,2001,502-515). تمرین اثرات مفید زیادی روی عملکرد کبد دارد و باعث بهبود متابولیسم و ظرفیت آنتی اکسیدانتی آن می شود(Aoi et al,2004,3117-3128). متعاقب تمرینات هوازی نشان داده شده که مارکرهای آنزیمی کبدی در بیمارانNAFLD به طور معنی داری کاهش یافته است وعملکرد کبد بهبود می یابد(Koshbaten et al,2013,112-116-johnson et al,2009,1105-1117-Sreenvasa et al,2006,191-198). اثرات مفیدی از تمرینات هوازی روی عملکرد کبدی مستقل از کاهش وزن گزارش شده است، با این وجود استراتژی تمرینات هوازی ممکن است برای افراد چاق با توجه به اینکه تقاضای قلبی تنفسی خیلی زیادی را به دنبال دارد و احتمال زود خسته شدن افراد می رود مطلوبیت ضعیفی داشته باشد، همچنین ظرفیت تداوم این تمرینات کم است(Hallsworth et al,2011,1278-1283).
تمرینات مقاومتی توسط دانشکده طب ورزشی آمریکا(ACSM) و انجمن قلب آمریکا به عنوان جزء مکمل برنامه های ورزشی پیشنهاد شده اند(ACSM,2009,678-708) و توصیه های مبنی بر استفاده از تمرینات مقاومتی برای درمان چاقی واختلالات متابولیکی اخیرا ثابت شده است(Strasser et al,2011) اما شدت، تکرار و مدت این تمرینات ورزشی بخوبی مشخص نشده اند(Cabay et al,35-41).
تمرینات مقاومتی تقاضای قلبی تنفسی کمتری می خواهد و ممکن است فواید متابولیکی مشابه تمرین هوازی را دربر داشته باشد(Hallsworth et al,2011,1278-1283). عملکرد کبدی نرمال برای متابولیسم از اهمیت خاصی برخوردار است و ممکن است که از تمرینات ورزشی اثر پذیرد. تستهای معمول در دسترس برای بررسی عملکرد کبد شامل تستهای آنزیمی(ALT,AST,GGT,ALP) و غیر آنزیمی( بیلی روبین سرم، تستهای نرمال شده بین الملی و آلبومین سرم هستند)(Limdi etal,2003,307-312). گزارش شده درافرادیکه فعالیت بدنی(کارهای روزانه، تمرینات ورزشی هوازی ومقاومتی) را انجام می دهند سطوح آنزمیهای ALT، GGT وAST پایین بوده است(Sagi et al,2008).
ساگی^[۱] وهمکاران(۲۰۰۸) اثر تمرینات مقاومتی فزاینده را که در خط شروع با ۴۰-۵۰ ۱-Rm و ۲۰-۱۵ تکرار بود ودر آخر دوره پژوهش که به مدت ۱۰ هفته انجام شد و به۷۵-۸۵% ۱RM و ۸-۱۲ تکرار رسید روی آنزیمهای کبدی در افرادی که فاکتورهای خطر سندروم متابولیک داشتند را بررسی کردند وگزارش کردند که تمرینات مقاومتی نتوانسته است روی آنزیمهای کبدی تغییر معنی داری ایجاد کند(Sagi et al,2008). مشابها هالسورث و همکاران(۲۰۱۱) که اثر تمرینات مقاومتی را با شدت ۵۰-۷۰% ۱-RM به مدت ۸ هفته بررسی کردند تغییرات معنی داری را در آنزیمهای کبدی گزارش نکردند(Hallsworth et al,2011,1278-1283).
بخوبی مستند شده است که پارامترهای فیزیولوژیکی مختلفی مثل کلسترول، فشار خون و کنترل گلایسمیک نقش مهمی در سلامتی ذهنی وجسمانی دارند. علاوه بر این فاکتورهای خطر ثابت شده است که بیلی روبین سرم به عنوان بیومارکر مهمی برای بیماریهای مزمن مختلف مورد ملاحظه است. تحقیقات در سراسر دو دهه اخیر نشان داده که سطوح کم بیلی روبین سرم با افزایش خطر بیماریهای قلبی و عروقی، سندرم متابولیک، دیابت نوع دو، بیماریهای اتو ایمیون وغیره در ارتباط است. بیلی روبین ممکن است خطر این بیماریها را بوسیله کاهش پراکسیداسیون لیپیدی وکم کردن التهاب تنظیم کند(Loprinzi and abbott,2014). نشان داده شده که بر اثر فعالیت بدنی سطوح بیلی روبین افزایش می یابد. در سال ۲۰۰۸ درویس وهمکاران(Dervies et al,2008,2281-2288) گزارش کردند که بین تمرینات دوچرخه سواری و سطوح بیلی روبین در افراد چاق ارتباطی وجود ندارد. با این وجود در سال ۲۰۱۲ سویفت وهمکاران(Swift et al,2012,569-574) ارتباط مثبتی را بین شش ماه تمرینات هوازی و سطوح بیلی روبین سرم در بین بزرگسالان مقاوم به انسولین گزارش کردند، اما آنها بین بیلی روبین سرم و افراد حساس به انسولین ارتباطی را گزارش نکردند. اخیرا در سال ۲۰۱۳ تاناکا و همکاران(Tanaka et al,2013) گزارش کردند که بین سطوح بیلی روبین سرم و فعالیت بدنی ارتباطی وجود ندارد. در پژوهشی که در سال ۲۰۱۴ توسط لوپرینز و آبوت(Loprinzi and Abbott,2014) انجام شد وجود ارتباط بین فعالیت بدنی و بیلی روبین سرم در میان افراد مقاوم به انسولین گزارش شده است به طوریکه نشان دادند که افزایش فعالیت بدنی باعث افزایش سطوح بیلی روبین سرم می شود.
آلبومین فراوان ترین پروتین منفرد در پلاسما است و بصورت انحصاری در کبد سنتز می شود. گزارش شده که در بیماریهای مثل سندروم نفروتیک، سیروز کبدی، گلومرولونفریت، واکنشهای فاز حاد، عفونت ویروسی، سوء تغذیه و غیره آلبومین سرم کاهش می یابد. فاکتورهای متفاوتی مثل بهبود عملکرد کبد می توانند روی سنتز آلبومین اثر داشته باشند(Ballmer et al,2001,271-273).
اگرچه بیشتر مطالعات اثر تمرینات هوازی را روی آنزیمهای کبدی بررسی کرده اند شواهد موجود بیانگر این است که در این مورد تمرینات مقاومتی کم پشت هستند، همچنین مشخص نیست که چه شدتی ار تمرینات مقاومتی می تواند باعث بهبود عملکرد کبدی شود. بر این اساس هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر شدتهای متفاوت تمرین مقاومتی (۳۰%,۵۰%۷۰-۱RM) مطابق با دستورالعمل ASCM(ACSM position stand,1998,975-991) روی نشانگران آنزیمی و غیر آنزیمی عملکردکبد در افراد چاق است. بنابراین در این پژوهش به سوالهای زیر پاسخ داده می شود:
۱)آیا تمرین مقاومتی با شدتهای مختلف می تواند عملکرد کبد افراد چاق را تغییر دهد.
۲) کدامیک از شدتهای تمرین مقاومتی برای بهبود عملکرد کبد در افراد چاق مطلوب است.
۱-۲ هدفهای پژوهش
۱-۲-۱هدف اصلی
هدف اصلی این پژوهش تاثیر شدت تمرین مقاومتی روی نشانگران آنزیمی و غیر آنزیمی عملکرد کبد در مردان چاق است.
۱-۲-۲هدفهای فرعی
اهداف فرعی پژوهش حاضر به شرح زیر است:

1. 1. تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک(۳۰% ۱-RM) روی آنزیم AST در مردان چاق

1. 1. تاثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط(۵۰% ۱-RM) روی آنزیم AST در مردان چاق

1. 1. تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین(۷۰% ۱-RM) روی آنزیم AST در مردان چاق

1. 1. تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک(۳۰% ۱-RM) روی آنزیم ALTدر مردان چاق

1. 1. تاثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط(۵۰% ۱-RM) روی آنزیم ALT در مردان چاق

1. 1. تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین(۷۰% ۱-RM) روی آنزیم ALT در مردان چاق

1. 1. تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک(۳۰% ۱-RM) روی آنزیم GGT در مردان چاق

1. 1. تاثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط(۵۰% ۱-RM) روی آنزیم GGT در مردان چاق

1. 1. تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین(۷۰% ۱-RM) روی آنزیم GGT در مردان چاق

۱۰- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک(۳۰% ۱-RM) روی آنزیم ALP در مردان چاق
۱۱- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط(۵۰% ۱-RM) روی آنزیم ALP در مردان چاق
۱۲- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین(۷۰% ۱-RM) روی آنزیم ALP در مردان چاق
۱۳- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک(۳۰% ۱-RM) روی نسبتAST/ALT در مردان چاق
۱۴- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط(۵۰% ۱-RM) روی نسبتAST/ALT در مردان چاق
۱۵- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین(۷۰% ۱-RM) روی نسبتAST/ALT در مردان چاق
۱۶- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک(۳۰% ۱-RM) روی بیلی روبین سرم در مردان چاق
۱۷- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط(۵۰% ۱-RM) روی بیلی روبین سرم در مردان چاق
۱۸- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین(۷۰% ۱-RM) روی بیلی روبین سرم در مردان چاق
۱۹- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سبک(۳۰% ۱-RM) روی آلبومین سرم در مردان چاق
۲۰- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت متوسط(۵۰% ۱-RM) روی آلبومین سرم در مردان چاق
۲۱- تاثیر تمرین مقاومتی با شدت سنگین(۷۰% ۱-RM) روی آلبومین سرم در مردان چاق
۱-۳ اهمیت موضوع پژوهش و ضرورت گزینش آن
کبد یکی از پیچیده ترین ارگانهای بدن و بزرگترین غده بدن محسوب می شود و اعمال بسیاری را انجام می دهد. کبد اندامی مهم در بدن است که بدون آن ادامه حیات غیر ممکن است. علاوه بر این که نقش گوارشی در هضم و جذب مواد غذایی را برعهده دارد، اعمال متفاوت دیگری را نیز انجام می دهد. در واقع هر ماده غذایی که بتواند ذخیره شود و برای استفاده انتقال یابد، توسط کبد به شکل بیوشیمیایی صحیح خود تغییر شکل پیدا می کند تا عمل نهایی خود را به انجام برساند. کبد مسئول اعمال مختلف بدن شامل تنظیم، سنتز، ذخیره سازی، ترشح، تبدیل، انتقال، تجزیه، متابولیسم، کاتابولیسم، آنابولیسم و سم زدایی می باشد که برای عملکرد بدن بسیار لازم و ضروری هستند. با تمام این اعمال بیوشیمیایی که توسط کبد انجام می شود، آن تنها عضو بدن است که خودش قدرت ترمیم و بازسازی بالایی را دارد و دوباره به اندازه و شکل طبیعی خود برخواهد گشت. داشتن یک کبد سالم باعث می شود انرژی بیشتری و حالت بهتری داشته باشیم ولی کبد بیمار است که به درستی کار نمی کند و سبب می شود که خستگی، سردرد و سرگیجه، مشکلات گوارشی، مشکلات پوستی، مشکلات تنفسی، حساسیت و عدم تحمل بعضی از مواد غذایی، افزایش یابد و عوارضی را ایجاد می کند. کبد تصفیه خانه بدن است و اختلال آن در همه جای بدن نمود پیدا می کند. در جوامع امروزی مصرف غذاهای آماده و استفاده از مواد شیمیایی و همچنین آلوده کننده های محیط زیست و غیر قابل دفع و سمی، مشکلات کبدی را افزایش می دهد و عوارض جبران ناپذیری را بر بدن انسان وارد خواهد کرد. بیماری های مختلفی می توانند بافت و سلول های کبد را مورد آسیب قرار دهند و در نتیجه اختلالاتی بر ساختمان و عملکرد کبد وارد نمایند و سبب بروز عوارض گوناگونی شوند. بیماری های متابولیکی همچون چاقی، افزایش کلسترول، تری گلیسرید، دیابت، کبد چرب و افزایش مقاومت انسولینی می تواند آسیب های جدی بر کبد وارد نماید. پرخوری، رژیم غذایی پرچرب ، پرکربوهیدرات، پرپروتئین، الکل، سیگار، کافئین، داروها، افزودنی های مواد غذایی، غذاهای سرخ شده، کمبود مایعات بدن، کمبود ویتامین ها، بی تحرکی و عدم فعالیت جسمانی و ورزشی از عواملی هستند که می توانند صدمات کبدی را فراهم آورند. وجود التهاب و نکروز سلول های کبدی در اثر بیماری های ایجاد شده و تخریب اکسیداتیو و پراکسیداسیون چربی ها می تواند سبب اختلال کبدی شده و عملکرد کبدی را کاهش دهد. درمان دارویی برای برطرف شدن اختلالات کبدی فراوان هستند ولی با توجه به اینکه روش درمان دارویی باعث ایجاد عوارضی در بدن می شود روش های غیر دارویی از جمله فعالیت بدنی وتمرینات ورزشی ضرورت پیدا می کنند. بر این اساس بررسی اثرات تمرینات ورزشی مختلف از جمله تمرینات مقاومتی که طرفداران زیادی دارد در این زمینه از اهمیت خاصی برخوردار است.

• یک چرخه بازار موفق زمانی به انتها می‌رسد که کالای تولید شده به‌دست مصرف‌کننده رسیده و نظرات او را تامین کند.

• یک چرخه بازار موفق می‌بایست باعث بالارفتن سطح مصرف، بالا بردن رضایت مصرف‌کنندگان، بالا بردن سطح انتخاب و… گردد.

در این بخش، چهار مرحله (جمع‌ آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل و طبقه‌بندی اطلاعات، برنامه‌ریزی و کنترل، اجرا) به‌عنوان ارکان اصلی برنامه مدیریت بازار مطرح گردیده است که هرکدام به‌تنهایی و در مراحل جداگانه یا در یک چرخه کامل و متوالی قابل تحلیل، بررسی، برنامه‌ریزی و اجراست.
امروزه پیشرفت روزافزون فن‌آوری ارتباطات، سازمان‌ها را به رقابتی سخت و آگاهانه دعوت می‌کند و به جرات می‌توان گفت سازمان‌هایی در این رقابت کمی و کیفی پیروز هستند که مدیران آنها، سازمان خود را با شرایط حاکم محیطی وفق داده و شرایط داخلی را بهبود بخشند. از طرفی، سودآوری یک شرکت که بقای آن‌را تضمین می‌کند، به طراحی برنامه مدیریت بازار صحیح براساس ارضای نیازهای مشتریان وابسته است. پس با داشتن چنین دیدی می‌توان گفت: بازاریابی کوششی است درجهت کاهش مخاطرات داخلی و خارجی شرکت، که با به‌کارگیری روش‌های اقتضایی، موقعیت‌ها را ارزیابی کرده و واکنش سازمان‌ها را در برابر آنها تضمین می‌کند.
۲-۲-۵-۱.طراحی سیستم
در کلیه فازها (مراحل) در نظر گرفته شده برای این طرح از روش روز که با مقتضیات و شرایط کشورمان سازگاری دارند، بهره گرفته شده و در طراحی این سیستم علاوه‌بر دقت لازم، سعی شده است قابلیت‌های سهولت اجرا، اطمینان در نتایج، لحاظ گردد. در ادامه به اختصار چگونگی هریک از مراحل به تفکیک شرح داده شده است.

۲-۲-۵-۱-۱. جمع‌ آوری اطلاعات
قبل از هرچیز باید به این نکته توجه کرد که طرح، هنگامی توجیه خواهد داشت که عواید حاصل از پیاده‌سازی آن بیشتر از هزینه طرح باشد. به هرحال، در این مرحله که اساسی‌ترین و حساس‌ترین مرحله کار است، عدم دقت در اطلاعات و نحوه جمع‌ آوری آن همچنین خطای انسانی در ارزشیابی و یا گران بودن برنامه‌ریزی، باعث عدم موفقیت طرح خواهد شد پس می‌بایست در جمع‌ آوری اطلاعات تفکیک اطلاعات و انجام کنترل‌های لازم بر روی کیفیت و کمیت اطلاعات برای شروع موفقیت‌آمیز، مدنظر طراحان باشد. در این قسمت به تفکیک برای هرکدام از قسمت‌ها، سئوال‌های زیر می‌بایست طرح گردیده و به آنها پاسخ داده شود.
- چه چیز یا چیزهایی باید مورد مطالعه قرار گیرد؟
- موارد مطالعه در چه حدود زمانی-مکانی تمرکز یافته‌اند؟(مشخص شدن محدودیت زمانی-مکانی)
- می‌خواهیم به چه اطلاعاتی دست یابیم؟
- چه اطلاعاتی اینک در دسترس و اطلاعات دیگر را از چه مراکزی و چگونه می‌بایست کسب کرد؟
- نحوه ارائه و جمع‌ آوری اطلاعات نهایی به چه صورت باید باشد؟
۲-۲-۵-۱-۲.بررسی مقاصد و تمایلات خریداران (مشتریان)
بررسی مقاصد و تمایلات خریداران از زاویه‌های زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:
- کمیت = تعداد و وسعت
- میزان مصرف
- طبقه‌بندی در گروه‌های مختلف (جنسی، سنی، شغلی، طبقات اجتماعی، درآمدی و…)
- تراکم و پراکندگی
- واحدهای مصرف کننده و نوع مصرف
- کیفیت= نوع تعامل مصرف و کیفیت بالا
- نوع تعامل مصرف و میزان تولید
- نوع تعامل مصرف و تغییرات
- تکنولوژیک
- نوع تعامل مصرف و تغییرات اقتصادی
- بررسی آرا و عقاید فروشندگان (توزیع‌کنندگان):
در این بخش با توجه به نوع سیستم توزیع هر شرکت، دو نوع توزیع‌کننده خواهیم داشت:
الف) توزیع‌کنندگانی که جزئی از سیستم شرکت بوده و یا نماینده انحصاری آن هستند.
ب) فروشندگانی (توزیع‌کنندگانی) که در جریان چرخه توزیع بوده و جزئی از سیستم توزیع محسوب می‌شوند (عمده‌فروشان، خرده‌فروشان و…)
در قسمت الف برای جمع‌ آوری اطلاعات مشکل چندانی نخواهیم داشت و با توجه به نوع کار می‌توانیم از روش‌های مشاهده و نظارت، تجربه و پرسش استفاده کنیم. اما در قسمت ب ممکن است دسترسی به اطلاعات، کمی مشکل‌تر باشد، با این‌حال در قسمت ب علاوه‌بر روش‌های پیش گفته می‌توان از روش‌های دیگر مانند مذاکره، مصاحبه و حتی بررسی گروه مصرف‌کنندگان نیز برای جمع‌ آوری اطلاعات استفاده کرد. در تمام این تحقیقات بازار باید بدانیم ارزش اطلاعات دست اول یعنی اطلاعاتی که مستقیم و بی‌واسطه به‌دست آمده‌اند، بسیار بالاتر از اطلاعات دست دوم یا اطلاعاتی است که با واسطه و یا غیرمستقیم به‌دست آمده‌اند. (کتاب‌ها، نشریات، آمارهای منتشره از مراکز مختلف و…)
جمع‌ آوری نظرات کارشناسان و متخصصان مرتبط: جمع‌ آوری اطلاعات از طریق کارمندان و کارشناسان موظف شرکت، مشاوران و موسسات مشاور و یا افراد متخصص در این امر (از جمله پژوهشگران، نمایندگان پخش، کارمندان و…) می‌توانند دقت و صحت اطلاعات را بالا برده و در راستای تحقیقات بازار کمک شایانی به طراحان بکند.
۲-۲-۵-۱-۳.جمع‌ آوری اطلاعات عمومی بازار از رقبا
تعیین تعدد و شناخت رقبا و بررسی وضعیت و کارایی هرکدام از دید مشتریان و بازار و وسعت فعالیت، به ما این امکان را خواهد داد که عوامل و عناصر رقابت را شناسایی کنیم و از آنها برای تسلط بر بازار و دستیابی به تدارکات، امکانات و تولید و فروش بهتر استفاده کنیم. در این مقوله علاوه‌بر سوال‌های پنجگانه، موضوع‌های ذیل هم مطرح می‌شوند که باید برای آنها پاسخ‌هایی به‌دست آورد:
- حداقل و حداکثر ظرفیت تولیدی رقبا
- میزان سرمایه در گردش، سود (زیان)، سرمایه گذاری آینده رقبا
- میزان دسترسی به منابع اولیه، قیمت خرید منابع و…
با توجه به سطح عملیات می‌توان از دو حیطه رقبای داخلی و بین‌المللی، یکی یا هر دوی آنها را برای بررسی انتخاب کرد.
۲-۲-۵-۲.بررسی رفتار مصرف کنندگان
۲-۲-۵-۲-۱.آنالیز رفتار
مصرف‌کنندگان شامل کسانی می‌شوند که از نوع کالاهای ما مصرف می‌کنند (دقت کنید مصرف‌کننده را هم‌ردیف مشتری خود در نظر نگیرید.) مصرف‌کنندگان یک کالا شامل تمام کسانی می‌شوند که از یک نوع کالا با مارک‌های گوناگون استفاده می‌کنند.
تجزیه و تحلیل رفتار مصرف‌کنندگان در تغییرات فصلی، کیفیت تولید، تغییرات آداب و رسوم و عادات و… علاوه‌بر این‌که بر طرح ما تأثیر خواهد داشت ممکن است به پیدا کردن بازارهای جدید منجر گردد. معمولا برای ساده‌سازی تفهیم اطلاعات از نمودارها استفاده می‌کنند.
تعیین نسبت پتانسیل فروش به کل بازار: قبل از کوشش برای یافتن بازارهای جدید باید این نکته را بدانیم که حفظ بازارهای موجود، در درجه اول اهمیت قرار دارد. درواقع به‌جای رقابت در همه سطوح بازار می‌بایست قسمتی از بازار را انتخاب کنید که برای شما جاذبه بیشتری دارد.
پتانسیل فروش به کل بازار درواقع همان توان فروش بنگاه نسبت به سایر بنگاه‌ها در بازار است که در تصمیم‌گیری برای طرح‌ریزی اهداف آتی نقش به‌سزایی را ایفا می‌کند.
۲-۲-۵-۲-۲.تجزیه و تحلیل و طبقه‌بندی اطلاعات
بعد از اتمام مرحله جمع‌ آوری اطلاعات یا درحین جمع‌ آوری اطلاعات (بسته به نوع اطلاعات استخراج شده و برنامه کاری طراحی شده) می‌بایست به طبقه‌بندی و تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخت. البته همان‌طور که در ابتدا توضیح داده شد، ماهیت مراحل این طرح به‌گونه‌ای است که می‌توان هرکدام را به‌صورت متوالی، موازی و یا جداگانه اجرا و بررسی کرد.
در این مرحله، اطلاعات استخراج شده را پردازش می‌کنیم و به تفسیر و طبقه‌بندی نتایج می‌پردازیم. در این مرحله نیز مانند مرحله اول می‌بایست سوال‌های پنجگانه‌ای مطرح گردد و پاسخ داده شود. اطلاعات جمع‌ آوری شده هرکدام به‌تنهایی و یا ترکیبی از دو، سه و یا همه آنها می‌تواند به‌عنوان داده‌های جدید در طرح استفاده شود.
- چه اطلاعاتی به‌تنهایی مفهوم دارند و چه اطلاعاتی نیاز به ترکیب شدن و مکمل‌های اطلاعاتی برای کامل شدن دارند؟
- درجه اهمیت وصحت اطلاعات تا چه حد است؟(طبقه‌بندی اطلاعات به ترتیب اهمیت،صحت و..)
- دلیل جمع‌ آوری هرکدام از گروه‌های اطلاعاتی چیست و به چه منظوری به دنبال آنها رفته‌ایم؟ از استخراج نتایج هر گروه اطلاعات به چه چیزهایی می‌خواهیم برسیم؟
- در این فاز از چه نمودارها و فرمول‌های آماری می‌توان استفاده کرد؟
ارزیابی نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات: برای احاطه به وضعیت فعلی خود در بازار و گسترش حیطه فعالیت در آینده می‌بایست موقعیت‌ها و نیروهای بالقوه را شناخت. این ۴ کلمه کلیدی که در بالا آمده‌اند (قوت، ضعف، فرصت و تهدید) خود گویای معنایشان هستند و برای انطباق بازار و بهبود آن می‌بایست آنها را شناخت.
از جمله آنها می‌توان نفوذ در بازار (مثلا با کاهش قیمت فروش، افزایش بودجه تبلیغات، گسترش توزیع و تولید و…) ایجاد بازار جدید و توسعه بازار (مثلا بازار را از مناطق و روش‌های مختلف مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داد) محصول جدید (ارائه محصول جدید به مشتریان فعلی و جذب مشتریان بالقوه) تنوع در تولید از طریق ورود در صنایع جذاب (معمولا صنایعی جذاب هستند که شرکت‌های دیگر بر اثر وجود موانع مختلف نمی‌توانند به آنها وارد شوند یا دارای کالای جایگزین (جانشین) نیستند، یا این‌که رقبا در این صنعت ضعیف باشند و…)

در مفهوم امنیت شغلی موضوعاتی چون تغییرات شغلی ، از دست دادن شغل ، عدم دستیابی به شغل مناسب گنجانده شده است . بنابراین اعتقاد روان شناسان صنعتی و سازمانی امنیت شغلی یکی از عوامل بوجودآورنده رضایت شغلی است . نیازهای تامینی کاملاً آشکار و در بین اغلب مردم بسیار متداول اند.همه ما میل داریم از آسیبهای زندگی نظیرتصادف ، جنگها، امراض ، و بی ثباتی اقتصادی وشغلی در امان باشیم . از این رو افراد و سازمانها علاقه مندند که تا اندازه ای اطمینان فراهم کنند که از این قبیل فاجعه ها حتی الامکان مصون خواهند بود.( کرم،۱۳۷۵)

۲-۷-۳- ۴-۲- 
۱ – جابجایی کمتر درشغل :
جابجایی کمتر در شغل بیانگر وجود امنیت شغلی است که حاصل آن تخصصی و خبرگی است و زمانی که افراد در یک شغل خبرگی وتخصص پیدا کردند بخشی از امنیت شغلی آنهاشکل می گیرد .
۲ – تمرکز بر شغل توسط افراد :
بیانگر وجود ثبات شغلی است که این تمرکز از دو شغله شدن افرادجلوگیری و بخشی از امنیت شغلی را شکل می دهد.
۳ – انتخاب شغل مناسب :
انتخاب شغل مناسب زمینه ساز بروز و تقویت علاقه مندی از کار است که با امنیت شغلی رابطه مستقیم دارد .
۴ – رضایت در شغل :‌
رضایت در شغل موجب بروز خلاقیت در کارشده و نهایتا خلاقیتها استحکام بخش امنیت شغلی کارکنان خواهدبود .
۵ – رضایت اقتصادی :
رضایت اقتصادی موجب دلگرمی فرد در کارشده و احساس برابری در کارکنان شکل می گیردکه خود احساس برابری در سازمان نقش موثری در امنیت شغلی ایفا می کند.
۶- عاطفی بودن محیط کار :
ازجمله مولفه های امنیت شغلی ، عاطفی بودن محیط کار است که به ساختن روان سالم انسانهاکمک می کند و زمانی که انسانی ازطریق کارشخصیت و روان خود را تکامل بخشند امنیت شغلی آنها نیز تامین می شود.
۷ – احساس آرامش :
احساس آرامش در کار منجر به رهایی از فشارشغلی گردیده و درنتیجه بخشی از امنیت شغلی کارکنان که از طریق فشارهای شغلی تهدیدمی شود، تامین می گردد.
۸ – وابسته شدن فرد به سازمان :
وابسته شدن فرد به سازمان بیانگر وجودامنیت شغلی است که حاصل آن مدیریت و رهبری است . زمانی که کارکنان یک سازمان از سازمان خود دفاع کنند بطور مستقیم و غیرمستقیم اعتبارسازمان را تقویت کرده که در سایه آن امنیت شغلی افراد تامین می گردد.( آواژ ،۱۳۹۰)
۲-۷-۳-۴- ۳- ویژگیهای شخصیتی افراد،نظیر خود برتر بینی و …
فرد خود شیفته فقط و فقط خودش و عقایدش را می بیند و حتی به خود اجازه می دهد که برخی از مواقع بجای دیگران نیز نظر داده و تصمیم بگیرد.خودشیفتگی یک ویژگی فطری ، شخصیتی و بنیادی انسان است که بسته به نوع زمینه‌های ژنتیک افراد، تربیت خانوادگی، شرایط رشد و شرایط اجتماعی و محیطی، ممکن است تشدید شده و یا شدت یابد، به نحوی که بر سایر ویژگی‌های شخصیتی غالب شود. با توجه به اینکه افراد خودشیفته به دلیل عدم تعادل در ویژگی شخصیتی با پیامدهای رفتاری گوناگونی که ایجاد می‌کند، مشکلات فراوانی برای فرد، دیگران و جامعه ایجاد نموده و آنچنان تنش و درگیری ایجاد می کند که ادامه رابطه با مشکل مواجه می‌شود. در این میان اگر خودشیفتگی در بالای هرم سازمانی، یعنی مدیران شایع باشد، صدمات و لطمات آن جبران ناپذیر خواهد بود بطوری که حتی ممکن است ادامه حیات سازمان امری محال و ناممکن باشد.
۲-۷-۳-۵- ضعف فرهنگ کارآفرینی و مشارکت صنعتی
آنجایی که فرهنگ به مفهوم مجموعه‏ی ارزش‏ها، نگرش‏ها، هنجارها و رفتارهایی است که هویت یک جامعه را تشکیل می دهند؛ کارآفرینان به عنوان بخشی از جامعه پیرامونی، از مجموعه‏ی ارزش‏ها، نگرش‏ها، هنجارها و رفتارهای متمایزی برخوردارند که می‏توان به آن خرده ‏فرهنگ کارآفرینی اطلاق نمود(احمدپور داریانی، ۱۳۸۰). ساختار و عملکرد این خرده فرهنگ و عناصر درونی آن در سطوح مختلف فردی، اجتماعی و هم چنین ارتباط آن با فرهنگ مسلط پیرامونی، به نحوی است که می‏توان گفت: بر اساس اصل تأثیر متقابل حوزه ‏های مختلف فرهنگ و اجتماع، فرهنگ کارآفرینی از حوزه ‏های دیگر فرهنگ، از جمله حوزه‏ی اخلاق و مذهب، ارزش‏ها، عقاید اقتصادی و سیاسی تاثیر می‏پذیرد. از این رو ریشه‏های ضعف و قوت فرهنگ کارآفرینی را باید در حضور و وجود ارزش‏ها و عقایدی جستجو کرد که در فرهنگ و در سلسه مراتب ارزش‏ها جایگاهی فراتر از کار را به خود اختصاص داده ‏اند و در تعارض و تقابل با کار و یا همنوا و همساز با کارآفرینی هستند(رجب زاده، ۱۳۷۶).
قسمت اعظم فرهنگ کارآفرینی در جوامع کنونی متأثر از نهادینه شدن فرهنگ علم در جامعه است. واژه هایی مانند: مدیریت علمی، اقتصاد مبتنی بر دانش، خلاقیت در صنعت، نوآوری و… در سمینارها و همایش‏ها بسیار بکار برده می‏شود و همه این ها گواه این ادعا است که فرهنگ کارآفرینی در محیطی امکان‏پذیر است که هنجارهای غالب بر آن محیط، ارزش ها و باورهای فرهنگ کار و علم را تقویت نمایند. فرنچ معتقد است که یک سازمان مثل کوه یخ است که بخش عمده آن نامرئی است. در این تعبیر آنچه که در زیر آب قرار دارد(ایران زاده، ۱۳۷۷).
کشور های پیشرفته و صنعتی سابق وارد فاز اقتصاد دانش شده اند و در حال تحکیم پایه های خود که آن به عنوان اقتصاد مبتنی بر دانش هستند و همینطور اقتصادی می تواند پیشرفت کند که در مسیر توسعه صنعتی موفق باشد. پس ما باید سعی بر پیشرفت و توسعه صنعتی کشورمان داشته باشیم. با بکارگیری مطلوب مدیریت دانش و نهادینه سازی مدیریت دانش در دانشگاهها و موسسات می توانیم به توسعه صنعتی پایدار در صنعت برسیم و با سعی بر کارآفرین کردن دانشگاهها با ایجاد رشته های کار آفرینی و مربوط به آن و همچنین با گذاشتن دروسی برای دانشجویان فنی و مهندسی تحت عنوان کارآفرینی و با بهره گرفتن از اساتید برجسته که در صنعت کارکرده اند دانشجویان کار آفرین و مستعد کار آفرینی را شناسایی کرده و توان و قابلیت آنها را با حمایت های مالی ازمایشگاهی و … در دانشگاهها ی کار آفرین به ظهور برسانیم و دولت می تواند با تخصیص منابع مالی بیشتر به این بخش فرهنگ کار آفرینانه را در میان قشر دانشگاهی پیشرفت دهد که در روند توسعه صنعتی ایران تحول عظیمی داشته باشیم.
۲-۸- نتیجه گیری
الگوهای تعاملی صنعت ، دانشگاه و دولت را میتوان در قالبهای مختلف و متفاوت ارائه نمود.همزمان که دولت، دانشگاه و صنعت مشترکًا به دنبال توسعه اقتصادی هستند ارتباط پیچیده ای بین آن ها در حال شکل گیری است.برای رسیدن به توسعه پایدار نیاز به تفکّرات علمی و تخصصی بوده و نگرش سیستمی به موضوع را در ابعاد مختلف آن طلب می نماید . مشکلات جهان در حال توسعه بیشتر از پرداختن مقطعی به مشکلات و جستجوی راه حلّهای لازم برای مرتفع کردن آنها هر چند بصورت کوتاه مدت نیز باشد منشأء می گیرد .
مدل تعاملی بین سه حوزه دانشگاه، صنعت و دولت چارچوبی برای ایجاد اشکال جدیدسازمانی جهت تشویق چنین خلاقیتی است.در این نوع سیستم نوعاً دانشگاه، صنعت و دولت، وارد یک ارتباط دوطرفه با هم می شوند که در آن، هر طرف در حال تلاش برای بهبود عملکرد دیگری است. به عنوان مثال، دانشگاه ها، شرکت ها و دولتها در یک منطقه ممکن است وارد مذاکراتی برای بهبود اقتصاد آن منطقه، بستن پیمانهایی برای توسعه رشد اقتصادی، یا تأسیس شورای تکنولوژی شوند. همچنانکه هر یک با دیگری مشارکت دارد ولی هر بخش نقش اولیه خود و موجودیت متمایز خود را حفظ میکند.بنابراین دانشگاه ، صنعت و دولت باید با هم ارتباط و تعامل پویا داشته باشند. این ارتباط به معنى جارى شدن علم دانشگاه ها در جامعه و استفاده عملی از دانش است.
در این فصل، تعدادی از عوامل، علل و شاخص های ارتباط دانشگاه و صنعت و دولت را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده و همچنین شواهدی ارائه گشت که بیانگر ارتباط شاخص معیار های چون مدیریتی سازمانی ، فرهنگی اجتماعی و ساختاری بعنوان عمده ترین شاخص های تعامل بین این سه حوزه بوده است.
فصل سوم
روش تحقیق،جمع آوری اطلاعات و معرفی مدل
۳-۱ – مقدمه
پژوهش عبارت است از جستجوی منظم و اصولی برای کشف حقیقت، لذا هدف هر پژوهش کشف حقیقتی در مورد موضوعی خاص می‌باشد. بی‌تردید، مهم‌ترین عامل پیشرفت و موفقیت روز افزون بشر در آغاز هزاره سوم، اهمیت دادن به فرایند تحقیق و پژوهش و بهره‌گیری از یافته‌ها و نتایج تحقیقات در عرصه‌های گوناگون دانش و فناوری است.
برای بهسازی و ایجاد تغییرات مفید و سازنده در عرصه‌های گوناگون زندگی، پژوهش و تحقیق تنها ابزاری است که از طریق آن می توان درباره (( ناشناخته)) به جستجو پرداخت و نسبت به آن شناخت لازم راکسب کرد (سرمد و همکاران، ١٣٨١).
استفاده از متدولوژی تحقیق (روش شناسی ) از جمله ویژگی های یک مطالعه علمی و بی طرفانه است. منظور از روش شناسی تحقیق نحوه گرد آوری داده و تحلیل و پردازش آنها است. هدف تمام علوم، شناخت و درک دنیای پیرامون ما است. به منظور آگاهی از مسایل و مشکلات دنیای اجتماعی، روش های علمی، تغییرات قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده‌اند.
این روندها و حرکت‌ها سبب شده است که برای بررسی رشته‌های مختلف بشری، از روش علمی استفاده شود (ایران نژاد پاریزی، ۱۳۷۸، ۹) از جمله ویژگیهای مطالعه علمی که هدفش حقیقت‌یابی است استفاده از یک روش تحقیق مناسب می‌باشد و انتخاب روش تحقیق مناسب به هدف ها، ماهیت وموضوع مورد تحقیق و امکانات اجرایی بستگی دارد و هدف از تحقیق دسترسی دقیق و آسان به پاسخ پرسش‌های تحقیق است (خاکی،۱۳۷۹ ، ۱۴۳-۱۴۲) . بنابراین روش تحقیق به عنوان یک فرایند نظامند برای یافتن پاسخ یک پرسش یا راه حل یک مسئله می باشد.
روش شناسی تحقیق، روش رسیدن به اهدافی که برای تحقیق تعیین شده است را تشریح می نماید.
در فرایند تحقیق و پژوهش از چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آن‌ها به یافته‌ها، تحت عنوان روش‌شناسی یاد می‌شود. هدف این تحقیق بررسی و شناسایی شاخص ارتباط دانشگاه،صنعت و دولت و رتبه بندی هر یک از شاخص ها می‌باشد. در این بخش روش‌شناسی پژوهش، شامل:
جامعه آماری، گروه نمونه مورد مطالعه، ابزار جمع آوری داده‌ها، روش تحقیق، ویژگی‌ها و شواهد مربوط به روایی و پایایی پرسش‌نامه و روش‌های آماری تجزیه و تحلیل داده‌ها می‌باشد.
بر این اساس تلاش شده تا ضمن تهیه نقشه عملی^[۲] و تنظیم مراحل تحقیق، ابزار مناسبی برای گردآوری داده ها طراحی شود و با انتخاب نمونه آماری از طریق نمونه گیری داده های مورد نیاز گردآوری شود. همچنین روش تجزیه و تحلیل داده ها تشریح خواهد شد.
لذا به طور خلاصه در این فصل به این موضوعات پرداخته می شود:
۱- فرایند تحقیق۲- روش تحقیق ۳- جامعه آماری و نمونه آماری ۴- ابزار سنجش و جمع آوری اطلاعات ۵- روایی و پایایی پرسشنامه ۶- روش مورد نظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، و در نهایت تصویری کلی از روش شناسی این تحقیق ارائه می گردد.
۳-۲- فرایند تحقیق
پس از فراهم آوردن زمینه های تئوریک لازم به منظور ایجاد بینش و بصیرت کافی جهت انجام بهینه تحقیق، ضروری است تا به منظور حفظ انسجام و جلوگیری از پراکنده کاری و همچنین برقراری ارتباط مناسب با مخاطب در مورد فرایند جریان کار، یک چهارچوب مفهومی از فرایند کار ارائه شود.فرایند تحقیق در شکل (۳-۱) نشان داده شده است:
بررسی ادبیات تحقیق و مرور متون علمی و تحقیقات قبلی و شناسایی شاخص های ارتباط دانشگاه ،صنعت و دولت
شناسایی شاخص های ارتباط دانشگاه ،صنعت و دولت با ارائه پرسشنامه به متخصصان و خبرگان

نتیجه رفع محدودیت
ابزار های مورد استفاده
لایه های مقاومت
شکل ۲-۲ ارتباط مولفه های مدل تغییر، ۱۳۸۴

1. 1. 1. رحمان سرشت و مقدم (۱۳۸۶: ۱۷)، پژوهشی با عنوان نقش مدلهای ذهنی در فرایند تغییر سازمانی را به انجام رساندند. در این مطالعه به بررسی نقش مدلهای ذهنی مدیران در فرایند تغییر سازمانی پرداخته شده است و نویسندگان مقاله بر این موضوع متمرکز شدهاند که مدیران چه نگرشی نسبت به عوامل محیطی و تغییرات سازمانی دارند و این نگرشها چگونه بر تصمیماتی که ایشان در مورد اقدام به تغییرات مختلف سازمانی اتخاذ میکنند مؤثر است. در این مطالعه از تجزیه و تحلیل داده های اولیه که از مدیران و کارشناسان یکی از بزرگترین شرکتهای تولیدکننده کاغذ تیشو در ایران بدست آمده، استفاده شده است. برای بهدست آوردن تقطه نظرات ایشان، پرسشنامهای طراحی و بین آنها توزیع شد. یافته های بهدست آمده حاکی از این است که نوع تعبیری که مدیران از رویدادهای واقعی دارند و نگرشی که نسبت به فرایند تغییر سازمانی دارند، بر تصمیمی که ایشان در مورد اقدام به تغییرات مختلف سازمانی اتخاذ میکنند مؤثر است. در پژوهش فوق، عوامل مؤثر بر اقدام به تغییر سازمانی در قالب یک مدل تحلیلی و نظری ارائه میگردد. نتایج بهطور کلی نشان میدهند که مدیرانی که جذابیت تغییر را تشخیص دادهاند، تمایل به انجام تغییراتی دارند که با پیچیدگی مراحل آغازین بیشتری همراه است. در حالیکه مدیرانی که ضرورت تغییر را تشخیص دادهاند، تمایل به انجام تغییراتی دارند که با پیچیدگی مراحل آغازین کمتری همراه است.

   

۲- هادوی نژاد و همکاران (۱۳۸۸: ۱۳)، پژوهشی با عنوان سیاست پیشگی مدیران، ادراک سیاسی کارکنان و مقاومت در برابر تغییر را به انجام رساندند. این پژوهش مقاومت کارکنان را در برابر تغییر از منظر نظریه سیاسی سازمان مورد توجه قرار میدهد و هدف از آن بررسی رابطه ادراک سیاست سازمانی و مقاومت کارکنان در برابر تغییر، ضمن تبیین نقش تعدیلگر رفتار سیاسی مدیران است. داده های مربوط به سه پرسشنامه پژوهش، از نمونه متعلق به جامعه آماری کارکنان و مدیران سازمانهای دولتی شهر رفسنجان، با روش طبقهای نامتجانس گردآوری شده است. بهطور کلی در این پژوهش، نقش تعدیلگر متغیر رفتارهای سیاسی مدیران در رابطۀ بین ادراک سیاست سازمانی و مقاومت کارکنان در برابر تغییر مورد بررسی قرار گرفته است. به این ترتیب، هدف از انجام این پژوهش در چارچوب پیشفرضهای نظریه سیاسی سازمان، بررسی رابطه ادراک سیاست سازمانی و مقاومت کارکنان در برابر تغییر، ضمن تبیین نقش متغیر تعدیلگر رفتار سیاسی مدیران است. بر اساس نتایج پژوهش، بین ادراک سیاست سازمانی و مقاومتهای شناختی و هیجانی کارکنان در برابر تغییر رابطه مثبت معناداری وجود دارد؛ یعنی کارکنانی که ادراک بیشتری از سیاست سازمانی دارند، از یک سو نسبت به اعمال تغییر اکراه بیشتری دارند و از سوی دیگر، در قبال آن دچار ناکامی بیشتری میشوند. رفتار سیاسی مدیران به عنوان متغیر تعدیلگر در این رابطه بهطور مثبت معناداری نقش آفرینی میکند؛ به این معنا که رابطه مثبت بین ادراک سیاست سازمانی و مقاومتهای شناختی و هیجانی کارکنان در برابر تغییر، به هنگامی که مدیران به میزان زیادی مرتکب رفتارهای سیاسی میشوند، قویتر از زمانی است که رفتارهای سیاسی کمتری از آنها سر میزند. هر چند مقاومت رفتاری، رابطه معناداری را با متغیر پیشبین پژوهش نشان نمیدهد. با بهره گرفتن از فن رگرسیون سلسله مراتبی تعدیل شده، مشخص شد سیاست پیشگی مدیران، رابطه ادراک سیاست سازمانی و مقاومتهای شناختی و عاطفی کارکنان را در برابر تغییر تشدید میکند.
۳- میرکمالی وزینلی پور (۱۳۸۸: ۱۴۱)، پژوهشی با عنوان طراحی الگوی تغییر سازمانی در دانشگاههای جامع دولتی از طریق تحلیل عاملها را به انجام رساندند. این تحقیق بهدنبال شناسائی عاملهای اصلی درونسازمانی مرتبط با تغییر سازمانی در دانشگاه جامع دولتی از طریق تحلیل عاملها وطراحی یک مدل مناسب مدیریت تغییر سازمانی میباشد. برای انجام این تحقیق پیشینه تحقیق در سازمانهای آموزشی و غیرآموزشی مورد مطالعه قرار گرفت و تعداد ۲۱ عامل شناسائی گردید. سپس از سوی محقق این عاملها در سه دسته عاملهای مدیریتی، سازمانی و فردی دستهبندی شدند. پس از آن برای هر دسته از عاملها پرسشنامه هایی طراحی گردید و به کمک آن میزان وجود این عاملها در ارتباط با اجرای برنامه پژوهانه در دانشگاه علمی کاربردی مورد بررسی قرار گرفت. برای تلخیص عاملها و شناسائی عاملهای اصلی، در این تحقیق از روش تحلیل عاملهای اکتشافی استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق ده دانشگاه جامع کشور میباشد که تعداد ۳۰۰ نفر بهطور تصادفی نمونهگیری شده است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی و روش آن پیمایشی- اکتشافی است که بهمنظور شناسائی عوامل مؤثر بر موفقیت برنامه تغییر سازمانی و طراحی الگوی مناسب مدیریت تغییر سازمانی به اجرا درآمده است. یافته های تحقیق نشان میدهند که عاملهای مدیریتی به شش عامل استراتژی نیروی انسانی، استراتژی تسهیلساز، نظارت و پیگیری، استراتژی تثبیتساز، رهبری تحولگرا و سیاستگذاری کاهش یافت. در دسته عاملهای سازمانی، شش عامل پیام برنامه تغییر، ساختار سازمانی، منابع، فرهنگ سازمانی، جو سازمانی و عدالت سازمانی خلاصه شد. عاملهای فردی از شش عامل به پنج عامل احساس خودکفائی، نگرش به برنامههای تغییر، تعهد سازمانی، احساس مالکیت و اعتماد به مدیران تغییر منحصر شد. سپس با توجه به عاملهای استخراج شده، الگوی مناسب مدیریت تغییر سازمانی برای دانشگاههای جامع دولتی ارائه گردید.

۲-۵-۲- پیشینه خارجی

1. 1. جان پی کاتر مدلی را در سال ۲۰۰۸: ۱۱۴ در راستای مفهوم تحول سازمانی مدلی ارائه نمود که گام های اساسی این الگو به صورت زیر می باشد:

۱- بررسی ضرورت تحول

1. 1. ایجاد احساسی از ضرورت و فوریت

1. 1. بررسی بازارها و واقعیت های رقابتی موجود در بازارها

1. 1. شناسایی بحران ها و بحث درباره بحران های بالقوه و یا فرصت های عمده احتمالی

۲- آماده سازی برای تحول

1. 1. تشکیل ائتلاف راهبری قدرتمند

1. 1. ایجاد گروهی با قدرت و اختیارات کافی برای رهبری فرایند دگرگونی

1. 1. تشویق این گروه به همکاری با یکدیگر در قالب یک تیم

۳- تدوین چشم انداز
۴- اطلاع رسانی
۵- ترویج چشم انداز جدید و سازماندهی برای تحول

1. 1. اعطاء قدرت و اختیار به دیگران به منظور حرکت و رفتار بر حسب چشم انداز

1. 1. رهایی یافتن از موانع دگرگونی

1. 1. تغییر سیستمها یا ساختارهایی که موجب تضعیف چشم انداز می شوند.

1. 1. تشویق ریسک پذیری و ارائه دیدگاه ها، فعالیتها و اقدامات نوآورانه

۶- مدیریت دوران گذار

1. 1. برنامه ریزی برای ایجاد دستاوردهای کوتاه مدت و ایجاد آنها

1. 1. برنامه ریزی برای ایجاد پیشرفت در عملکردها و ایجاد پیشرفت

1. 1. شناسایی و اعطاء جایزه به کسانی که در پیشرفتها موثر بوده اند.

۷- تداوم فرایند تحول

1. 1. تلفیق پیشرفتها و ایجاد دگرگونی های بیشتر

1. 1. استفاده از اعتبار به دست آمده برای تغییر سیستمها، ساختارها و سیاستهایی که با چشم انداز انطباق ندارند.

1. 1. توسعه کارکنان در راستای چشم انداز

1. 1. تجدید حیات فرایند دگرگونی از طریق پروژه ها و موضوعات جدید

۸- تثبیت شرایط جدید.

1. 1. کرت لوین در سال ۲۰۰۴: ۳۳۱ مدلی مبنی بر تغییرات سازمانی و آثار آن ارائه نمود.

مبنای این الگو غلبه نیروهای مسبب تغییر بر نیروهای مخالف تغییر است. برای این منظور تحول را در سه مرحله تعریف می نماید:

ـ اتلاف نیروی انسانی، صاف و پوست کنده عرض کنم، به معنی عاطل و باطل گذاشتن کارمندان است که در عین حال نوعی اسراف و حیف و میل شمرده می شود و در هر دستگاهی هم که اینگونه معایب وجود داشته باشد گناهش به گردن گرداننده ی دستگاه است که یا دلسوز نیست یا سوراخ دعا را گم کرده و چیزی از ریاست سرش نمی شود.^[۴۵۴]
ـ هر کسی که به مأموریت می رود پس از بازگشت اگر بخواهد جریان انجام مأموریت خود را شفاهاً به عرض رئیس خود برساند قبول نیست. هنوز لب نگشوده، آقای رئیس به او می گوید که جریان را کتباً گزارش کند. چون شنیدن گزارش شفاهی حوصله لازم دارد. شاید بعد هم آسپرین لازم داشته باشد. کارمند مذکور هم با صرف مقداری وقت و انرژی درباره ی نحوه ی انجام مأموریت خود کلی روده درازی می کند و یک گزارش صد صفحه ای به دست آقای رئیس می دهد. رئیس که حوصله ی شنیدن گزارش شفاهی او را نداشت. برای خواندن گزارش کتبی او هم به طریق اولی حوصله ندارد و آن را می فرستد به جایی که مدفن صدها کیلومتر پرونده است و «بایگانی» نام دارد.^[۴۵۵]

۴ ـ ۱ ـ ۲ ـ ۴ ناکارآمدی ادارات برق ، آب ، گاز و ….
در میان مسائل و مشکلات موجود درسیستم های اداری و دولتی، مؤلف به ناکارآمدی بعضی از ادارات خاص توجه و نگاه دقیق تری دارد و علت این امر هم این است که این ادارات طرف حساب همه ی مردم در تمام ایام هستند و بی شک ناکارآمدی این ادارات باعث به وجود آمدن شرایط سخت برای اغلب مردم می شود. از میان این ادارات خاص ناکارآمدی اداره ی برق و مسأله ی عدم خدمت رسانی صحیح به مردم در این زمینه و مشکل خاموشی های متعدد و طولانی، پر رنگ ترین مسأله ای است که مؤلف به آن تأکید دارد.
همچنین به مشکلات و نقص های ادارات آب، گاز، پست و مخابرات با زبان طنز آمیز و سرشار از گلایه و ناراحتی پرداخته شده است. اساسی ترین مشکلات این ادارات یکی عدم خدمت رسانی صحیح به مشترکین و دیگری بالا بودن نرخ خدماتی این ادارات است.
ـ گفتم: آقا جان برق ما خاموش شده. چرا درست جواب نمی دهی؟ گفت: آخر جواب ابلهان خاموشی است و فوری گوشی را گذاشت^[۴۵۶].
ـ …. اما همین آدم یک سال بعد که به تهران برگشت چون می داند که شما توقع داشتید به مجرد رسیدن به پاریس نامه ای بنویسد و آدرسی معین کند و باب مکاتبه ای بگشاید برای آنکه متهم به سهل انگاری و بی وفایی نشود معایب پست ما را بهانه قرار می دهد و می گوید: خوب آدم حسابی، من از آن جا سه تا کاغذ برای تو نوشتم و تو حتی یکی از آن ها را هم جواب ندادی این رسم رفاقت است؟….. می بینید؟ حالا اگر وضع پست ما مرتب بود، او کی می توانست به این آسانی از خجالت شما در آید؟^[۴۵۷]
ـ همین طور اگر برای گرفتن یک شماره تلفن از صبح تا ظهر معطل شوید، خونتان به جوش نمی آید، چون به اداهای او عادت دارید. گاهی مجبورید که یک شماره را پنجاه بار بگیرید. بار اول هنوز نخستین نمره را نگرفته بوق اشغال می زند بار دوم ناگهان قطع می شود و ناچارید مدتی توی سرش بزنید و شکنجه اش کنید تا صدایش در بیاید. بار سوم عوضی می گیرد و شماره ی شما را به جای دیگر وصل می کند و بالاخره هر بار یک جور بازی در می آورد و شما همه را تحمل می کنید چون با این بازی های او خو گرفته اید^[۴۵۸].
ـ ….. یا این شعر:
در وصل و هجر سوختگان گریه می کنند از بهر شمع خلوت و محفل برابر است
یعنی برای ما سوختگان، وصل و هجر یکسان است. آن وقت که درآمد مملکت کم بود و بودجه ای نداشتیم برق ما همین حال را داشت و حالا هم که داریم برق ما همین حال را دارد و همین که بار چند کولر را به دوش می کشد زیر سنگینی بار کمرش خرد می شود و رهسپار عالم نیستی می گردد^[۴۵۹].
۴ ـ ۱ ـ ۳ مسائل نظام درمانی
به عنوان یکی دیگر از معضلات و مشکلاتی که از طرفی پیوند و رابطه مستقیم با زندگی و رفاه مردم دارد و از طرف دیگر دارای نقص ها و کمبودهای فراوانی است می توان مشکلات مربوط به نظام درمانی و پزشکی جامعه را نام برد. اگر چه یکی ازمهم ترین ویژگی های نوشته های مؤلف نگاه عمیق و بسیار دلسوزانه ی او به امور است اما می توان گفت که در مورد مسائل خاص نظام درمانی شدت همدردی او با مردم بیشتر از مسائل دیگر شده است، شاید به عنوان دلیل این امر بتوان گفت که چون این مسائل برای افراد خاصی که از درد جسمانی رنج می برند دردی روحی نیز تولید می کنند، این مسأله ی مضاعف شدن درد مردم نویسنده را نیز تحت تأثیر قرار داده و بر عمق توجه او به مسأله افزوده است. مسائل خاص نظام درمانی را می توان به این صورت ارائه کرد:
۴ ـ ۱ ـ ۳ ـ ۱ بالا بودن نرخ ویزیت پزشکان
همان طور که در بعضی از بخش های گذشته هم اشاره کردیم مسأله ی گرانی و بالا بودن هزینه های زندگی به عنوان پر رنگ ترین مسأله ی جامعه ی آن روزگار مطرح است. این گرانی و بالا بودن نرخ شامل نرخ ویزیت پزشکان هم می شود و چنان که از سخنان بیان شده در این مقالات بر می آید نرخ ویزیت پزشکان روز به روز بالا رفته و باعث ایجاد مشکلات فراوان برای افراد و بیماران مراجعه کننده می شده است. علت اصلی این امر که در مقالات و داستان ها هم به آن اشاره هایی شده است ، بی شک عدم نظارت صحیح دولت در این بخش و ضعف دولت در تعیین نرخ های ثابت و مطابق با درآمد افراد جامعه بوده است.
ـ خانمی می گفت: برای معالجه ی جوش های صورتم پیش یک دکتر پوست رفتم که مبلغ هنگفتی حق ویزیت گرفت و آخر هم نتوانست معالجه ام کند. شوهرش گفت: این دکتر پوست لابد فقط متخصص پوست کندن بوده است.^[۴۶۰]
ـ مادری می گفت: بچه ی پنج ساله ای دارم که از وقتی به دنیا آمده تا کنون همیشه او را پیش یک دکتر برده ام که متخصص اطفال است. سال اول حق ویزیت او ده تومان بود، حالا پنجاه تومان شده یعنی درظرف پنج سال چهار صد درصد حق ویزیت خود را بالا برده. آخر کدام یک از مایحتاج زندگی در این مدت چهار صد درصد بالا رفته که ویزیت دکتر بالا برود^[۴۶۱]؟
ـ وقتی روزنامه را آوردند و دیدم مقاله ای، شاید برای هزارمین بار، راجع به گرانی نرخ ویزیت پزشکان در آن درج شده، هر کس در این خصوص چیزی گفت….. یکی گفت: من بیمار شدم و پیش دکتر رفتم . با این که صریحاً اقرار کرد که از مرض من ابداً سر در نمی آورد، معذلک شصت تومان به قول خودش «حق المعالجه» گرفت^[۴۶۲].
ـ …. این تفاوت نرخ که برای عمل فک یک بچه ، دکتری پنج هزار تومان بخواهد به اضافه ی مخارج بیمارستان و دکتر دیگر نصف آن را بگیرد بدون هیچ هزینه ی دیگر، درست در موقعی است که نوید تعیین خدمات درمانی به مردم داده می شود آیا مبارزه با گرانی فقط برای سبزی فروش و بقال است^[۴۶۳]؟
۴ ـ ۱ ـ ۳ ـ ۲ بی مسئولیتی پزشکان در برابربیمار
یکی دیگر از مشکلاتی که بیماران با آن مواجه بوده و از نقص های بزرگ سازمان درمانی کشور به شمار می رود، مسأله ی عدم توجه شایان پزشکان به بیمار بوده است که این امر هم دلایلی داشته، یکی از این دلایل را می توان مسأله ی عام و نسبتا فراگیر دو یا چند شغله بودن پزشکان دانست، اغلب پزشکان به کسب ها و مشاغل آزاد پردرآمدی مثل خرید و فروش زمین یا ساخت و ساز مسکن مشغول بوده اند که نتیجه ی این امر طبیعتاً بی توجهی پزشک به بیمار می شده است. یکی دیگر از دلایل این امر کمبود پزشک در جامعه بوده است و البته کم سوادی و نداشتن اطلاعات کافی بعضی از پزشکان هم از دلایل این امر به شمار می رود.
ـ دکتری را می شناسم که او هم گویا خیال می کند همیشه ف یعنی فرحزاد. چون به مریض مهلت نمی دهد که حرفش را بزند و بیچاره همین که حرف سین از دهنش در آمد او خیال می کند منظور سردرد است. ابداً فکر نمی کند که شاید مقصود از سین، سردرد نباشد و سرسام یا سرگیجه باشد، یا سینه درد، سرماخوردگی، سینه پهلو، سل و هزار مرض دیگر باشد که با سین شروع می شود بدین جهت بلافاصله قلم بر می دارد و نسخه می نویسد^[۴۶۴]….
ـ برخی از دندان پزشکان، وقتی همه ی دندان های کسی را می کشند دو ردیف دندان مصنوعی برایش می سازند که ابداً در دهانش جانمی افتد و بیچاره همیشه از این یک جفت نعل پاره که در دهنش لق لق می خورد عذاب می کشد و ناچار است که همیشه هم برای اصلاح آنها به دندان پزشک مراجعه کند. بدین ترتیب مشتری همیشگی او خواهد شد.^[۴۶۵]
ـ … از مطب دکتر بیرون آمدم و به خیابان که رسیدم متوجه شدم که هشتاد تومان داده و نسخه ای هم نگرفته ام که عینک جدیدی بخرم و حالا باز باید در به در بگردم و از این و آن سراغ یک چشم پزشک دیگر را بگیرم. می ترسم آخر هم چشمم یا چپ شود یا کور^[۴۶۶] !
ـ برخی از پزشکان بدین جهت داروی زیاد به بیمار می دهند که گاهی برای یک مرض چند علت حدس می زنند. بدین جهت چند نوع دارو برای او می نویسند که اگر یکی اثر نکرد دیگری موثر واقع گردد^[۴۶۷].
ـ دیگری گفت: من گوشم درد می کرد و به یکی از درمانگاه ها ی بیمه رفتم. دکتر گوشم را که خوب نکرد هیچ، کاری کرد که سر درد هم به گوش درد اضافه شد. چرا که این دکتر اصلا حواسش پی کارهای دیگرا ست. فقط می خواهد به درد خودش برسد نه به درد ما. پریروز رفتم آنجا و دیدم که آقای دکتر یک ساعت همه را معطل گذاشته و در اتاق خودش با یک ملاک و یک دلال معاملات ملکی مشغول چک و چانه زدن و قولنامه دادن و قولنامه گرفتن است^[۴۶۸].
ـ البته پزشکان با مروت زیادند. دکتر الکی و پولکی هم کم نیست.^[۴۶۹]
۴ ـ ۱ ـ ۳ ـ ۳ ناکارآمدی سازمان های بیمه
یکی از مسائل و نقص های نظام درمانی که البته به نحوی با مسائل اداری و مدیریتی دولت هم ارتباط نزدیک و مستقیم دارد، مسأله ی ناکارآمدی سازمان های خدمات درمانی و بیمه، و عدم سرویس دهی مطلوب از سوی این سازمان ها به مردم بوده است. چنان که ازمطالب ذکر شده در این آثار بر می آید سازمان های مختلف بیمه علیرغم دریافت هزینه های هنگفت از افراد، به هیچ وجه به وعده های خود عمل نمی کرده اند و از طرف دیگر پزشکان و مراکز درمانی هم با بیماران بیمه شده رفتار مناسب و صحیحی نداشته اند، و قراردادهای منعقد شده بین افراد و بیمه گران مطلقاً سود دو طرفه نداشته و سود این قراردادها فقط شامل سازمان های بیمه می شده است و همین امر باعث شکایت و نارضایتی های فراوان مردم بوده است. در این آثار قسمتی ازاین نقص ها با زبان طنز منعکس شده است.
ـ بعد با ترس و لرز دفترچه ی بیمه ی خود را از جیب در آوردم و روی میزش گذاشتم. نگاهی که به آن انداخت درست مثل نگاه کسی بود که به ورقه ی جلب خود می نگرد . با خنده گفتم : آقای دکتر، اگر دندان عقل خود را نکشیده بودم جرأت نمی کردم از دفتر چه بیمه استفاده کنم . چون برخی از پزشکان برای بیماران بیمه تره هم خرد نمی کنند.^[۴۷۰]
ـ دکتر همین که فهمید بچه جزو بیماران بیمه است، چنان با خشم دندانش را کشید که لثه اش جرخورد و من بچه را با چشم گریان و دهان خونین و مالین از آنجا بیرون بردم. بعد به توصیه ی دوستان از دست دکتر به نظام پزشکی شکایت کردم. سه هفته پس از این ماجرا، یعنی هنگامی که دیگر به کلی دندان بچه خوب شده بود، در جواب شکایت من نامه ای رسید که نوشته بود با مدارکی که در دست دارید در این اداره حضور به هم رسانید تا به شکایت شما رسیدگی شود. من هم در پاسخ نوشتم :از حسن توجه شما متشکرم. مدارکی که در دست بود مشمول مرور زمان شد و از دست رفت چون آنقدر دوا رویش گذاشتم که دیگر اثری از آن بر جانیست^[۴۷۱]!
ـ طبیعتاً مادر ناراحت شد و درخواست کرد که بچه را معالجه کنند. ولی آقای دکتر گفت: خون این بچه باید عوض شود و پولی که بیمه از بابت این کار به من می دهد چهار صد تومان بیشتر نیست؛ آن ها خیال می کنند این کار به آسانی آب حوض کشی است. به هر حال من سه هزار تومان کمتر نمی گیرم! این پول را هم باید خودتان بپردازید.^[۴۷۲].
ـ … خلاصه این زن و شوهر جوان که هنوز بابت هزینه ی عروسی خود مقروضند برای یک زایمان آن هم زایمان طبیعی، قریب هفت هزار تومان پرداختند. در صورتی که هر دو بیمه هستند و خانم وقتی برای وضع حمل می رفت دلش خوش بود که فقط ده درصد هزینه را خواهد پرداخت.^[۴۷۳]
۴ ـ ۱ ـ ۳ ـ ۴ مسائل و مشکلات مربوط به مراکز درمانی
از دیگر مسائل و معضلات مربوط به نظام درمانی مسأله ی وضعیت بیمارستان ها در کشور بوده است. کمبود بیمارستان به طورکلی و کمبود امکانات ضروری در بیمارستان ها، همچنین کمبود پرستار و عدم رسیدگی مناسب و توجه کافی به بیماران در بیمارستان ها از اصلی ترین نقائص مربوط به این بخش است.
همچنین در این بخش می توان به نقائص و کمبودهای داروخانه هاومشکلات خاص مربوط به دارو در کشور اشاره کرد. در این بخش باید به مشکلاتی مانندکمبود و گرانی دارو، ساخت داروهای ایرانی با کیفیت بسیار پایین و کاملا بی اثر و همچنین مصرف خود سرانه ی دارو توسط افرادبه عنوان مهم ترین معضلات اشاره کرد.
وضعیت نا مطلوب داروخانه ها و عدم رسیدگی صحیح و با دقت به افراد مراجعه کننده از مهم ترین این نقائص محسوب می شود، عرضه ی اجناس مختلف و متفاوت در داروخانه ها که منجر به شلوغی بیش از حد فضای داروخانه و در نتیجه مراجعه ی افراد مختلف ـ غیر از بیماران ـ با نیازهای غیر ضروری به داروخانه ها می شده نمونه ی بارزی از این وضعیت نامطلوب است که بارها دستمایه ی خلق طنز در این آثار شده است.
ـ پریروز به عیادت بیماری رفته بودم. وقتی از پیشش بیرون آمدم، دم در یکی پرسید، : آقا این جا وزرات دارایی است؟ با تعجب جواب دادم: این جا بیمارستان است. از کجا خیال کردید که وزارت دارایی است؟ جواب داد: آخر دیدم مرتب ازهمه پول می گیرند^[۴۷۴]!
ـ بعضی از خانم ها تا مدتی پر خوری می کنند . بعد که خیلی چاق و خیکی شدند به فکر رژیم لاغری می افتند و اول تا مدتی جای غذا فقط قرص ویتامین می خورند. بعد که از بی غذایی اعصابشان ضعیف شد به جای ویتامین قرص اعصاب می خورند^[۴۷۵] !
ـ راننده گفت: آخر این چه وضعی است؟ شاید یک نفر مریض داشته باشد که بخواهد فورا او را به بیمارستان برساند. من گفتم: فرض کن او را فورا به بیمارستان رساند. کدام بیمارستان مریض را فورا بستری می کند؟ مسافر دیگری گفت: فرض کن فورا هم او را بستری کردند، کدام دکتر فورا برای درمانش دست بالا می کند؟^[۴۷۶]
ـ آقایی که برای بستری کردن مادر بیمار خود به دو بیمارستان رجوع کرده بود قسم می خورد و می گفت در هر دو بیمارستان اول گفتند تخت خالی نداریم. بعد پرسیدند: مریض شما بیمه است؟ وقتی گفتم نه، گفتند: بیا یک کاری می کنیم.^[۴۷۷]
ـ فلان دارو فروش در آغاز سال نو دعا می کند: که خدایا به تراکم ترافیک و سرگردانی مردم در ادارات و …. گرفتاری هایی که اعصاب مردم را خرد می کند، پایان مده و گرنه ما خروارها قرص مسکن بی بو و خاصیت را که مردم به خیال خود برای آرامش اعصاب می خورند و بدتر مریض می شوند را به ناف چه کسانی ببنیدیم.^[۴۷۸]
۴ ـ ۱ ـ ۴ مسائل خاص شهر تهران
از آنجایی که مؤلف این آثار خود ساکن پایتخت بوده و روزنامه ی کیهان هم در تهران چاپ می شده است و از طرف دیگر پایتخت هر کشور کانون اصلی حوادث و رویدادهای خاص اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و … به شمار می رود، بعضی از مسائل و نقص هایی که مؤلف به آن ها اشاره کرده است به نوعی مسائل خاص و منحصر به شهر تهران است. همچنین تهران به عنوان پرجمعیت ترین و صنعتی ترین شهر کشور مسلماً از نظر نقائص و مسائل و معضلات هم در ردیف اول قرار داشته و دارد. از طرف دیگر می توان گفت که تهران نمونه ی کوچک شده ای از ایران محسوب می شده و مشکلات و مسائل آن شاید قابل تعمیم به دیگر نقاط کشور هم باشد. اما این شهر به خاطر وسعت و ازدحام زیاد جمعیت مسلما نقص ها و کمبودهایی داشته که در شهرستان های دیگر و شهرهای کوچک تر، آن نوع از مشکلات وجود نداشته است.
علاوه بر این مسائل، نگاه و دقت در مشکلات شهر تهران می تواند نشان دهنده ی بیشتر ظلم و بی عدالتی اجتماعی که در مباحث قبل هم ذکر شد باشد، چرا که وقتی حکومتی در حفظ و مدیریت پایتخت کشور مبتلا به ضعف ها و کمبودهای عمیق باشد مسلما در رسیدگی به شهرستان ها، به خصوص شهر ها و روستاهای کوچک تر و دور تر از مرکز کشور بسیار ناموفق و ضعیف بوده است. مسائل و معضلات خاص شهر تهران که در این آثارمطرح شده اند به این صورت ذکر می شود:
۴ ـ ۱ ـ ۴ ـ ۱ ترافیک و آلودگی هوای تهران
همان طور که گفته شد شهر تهران به خاطر وسعت زیاد و جمعیت نسبتا بالایی که داشته، همچنین به خاطر تولید و وارد کردن بی رویه ی اتومبیل از سوی دولت، دچار معضل بزرگ ترافیک بوده است ـ معضلی که تا امروز هم رشد روز افزون داشته و این رشد هر چه بیشتر از پیش در حال افزایش است.
مسلماً ترافیک بالا از سویی و ازدحام کارخانه ها و مراکز صنعتی دیگر در این شهر از سوی دیگر باعث آلودگی هوای این شهر می شده است. مؤلف به این مسائل و معضلات اشاره های فراوان کرده و در بسیاری از موارد طرح این مشکلات را دستمایه ی خلق طنز کرده است. همچنین عدم استفاده ی دولت از رویکردهای نوین جهانی در شهر سازی باعث پیچیده تر شدن این معضلات می شده است که در این آثار به این مسأله نیز اشاره هایی شده است.
ـ همه می خواهند ماشین بخرند بی اینکه فکر کنند معده ی ترافیک شهر تا چه حد توانایی هضم این همه ماشین را خواهد داشت. برخی از خانواده ها به جای یک ماشین دو تا یا سه تا ماشین دارند^[۴۷۹].
ـ می گویند ۲۸۰ هزار تهرانی در شش ماه گذشته تقاضای گواهینامه ی رانندگی کرده اند … اگر رشد فروش اتومبیل به نسبت گواهینامه های رانندگی ترقی کند فردا جایی برای پیاده رفتن هم در تهران وجود نخواهد داشت^[۴۸۰].
ـ تقریبا صدی نود رانندگان ما هر کدام با هزار راس و ریس و ضرب و زور یک ماشین خریده و شاید در پرداخت اقساط آن هم درمانده اند …. بنابراین، این عده هفته ای سه روز از پشت رل نشستن معاف خواهند بود و این هم نوعی سعادت اجباری است چون هفته ای سه روز کمتر دیگ خشمشان به جوش می آید و اعصابشان از دست چراغ قرمز و راه بندان و هزار دردسر دیگر ترافیک خرد می شود.
ـ باز ای کاش در برابر پرداخت تمام این پول ها می توانستید با خاطر آسوده از ماشین خود استفاده کنید، ولی این طور هم نیست. تمام مدتی که پشت رل هستید دلهره و نگرانی دارید، نگرانی از این که با شلوغی شدید خیابان ها مبادا دیر به مقصد برسید …. ای کاش وقتی به مقصد می رسیدید و ماشین را متوقف می ساختید دلهره های شما هم پایان می یافت ولی می بینید دردسری بزرگ تر از تمام دردسرهای قبلی انتظار شما را می کشد آن هم درد سر پارک کردن ماشین است. ماشین را کجا بگذارم؟ یعنی: «حالا چه خاکی به سرم بریزم^[۴۸۱]؟
ـ بالاخره ماشین سواری مردم را به ستوه آورده و روزی خواهد رسید که همه بگویند: « دوره ی ماشین سواری گذشته و حالا دیگر دوره ی خر سواری است^[۴۸۲]!»
۴ ـ ۱ ـ ۴ ـ ۲ کمبود امکانات و عدم ارائه ی خدمات مناسب به شهروندان
مسلما هنگامی که جمعیت شهری افزایش می یابد نیاز افراد به امکانات و خدمات ضروری نیز بیشتر می شود، اما در تهران آن دوران خاص گویا فقط جمعیت رو به افزایش بوده و نه خدمات و امکانات. از مطالب و مباحث ذکر شده در این آثار در می یابیم که پایتخت نشین های دوره ی مورد بحث، گاه در تأمین کوچک ترین نیازهای شهروندی خود، مثل استفاده از حمل و نقل عمومی با مشکلات جدی و بزرگی مواجه بوده اند. مسأله ی کمبود تاکسی و اتوبوس بارها و بارها به عنوان سوژه ی طنز در این آثار مطرح شده است، به طوری که تجسم زندگی شهری آن دوران را برای مخاطب بسیار سهل و آسان می کند.
ـ …. یکی از آن ها با خشم و تمسخر گفت : « بیا… این هم وضع تاکسی!» راننده بی معطلی جواب داد: حضرت آقا اگر تازه این جا تشریف آورده اید خیر مقدم عرض می کنم. انشاءالله دو سه دفعه که اتوبوس سوار شدید دیگر در تاکسی به این زودی ترش نمی کنید.^[۴۸۳]
ـ فقط دو روز مرخصی داشتم و هزار کار که می بایست همه را در این فرصت کوتاه انجام دهم. ولی هر چه معطل شدم هیچ تاکسی ای پیدا نشد ….. یکی دو تا تاکسی خالی هم که پیدا کردم رانندگانش با قلدری و گردن کلفتی جواب سربالا دادند و به ریشم خندیدند. خواستم اتوبوس سوار شوم ولی دیدم دو ساعت باید در صف ایستاد و تازه تا جنوب شهر سه خط باید عوض کرد و سه تا دو ساعت یعنی شش ساعت فقط در صف باید معطل شد….. خلاصه تا ساعت ده و نیم به انتظار وسیله ی نقلیه سماق مکیدم. عجیب است! در عصری که دو ساعته می توان از قاره ای به قاره ی دیگر رفت من سه ساعت معطل شدم و نتوانستم خود را از این طرف شهر به آن طرف شهر برسانم^[۴۸۴] !