پایان دوره رشد زمانی فرض شد که نسبت تبخیر و تعرق واقعی (ETa) به تبخیر و تعرق پتانسیل (ET0) کمتر از ۳۵/۰ باشد ( مهیزها[۱۸۲] و همکاران، ۲۰۱۰)، که تبخیر و تعرق واقعی توسط مدل AquaCrop شبیه سازی شد. فاصله زمانی بین تاریخ کاشت و پایان دوره رشد در هر منطقه به عنوان طول دوره رشد گیاه در آن منطقه تلقی گردید. با توجه به اینکه طول دوره رشد در هر منطقه متأثر از شرایط آب و هوایی، خصوصیات خاک و خصوصیات گیاهی است، لذا طول دوره رشد در یک منطقه در سالهای متوالی متفاوت خواهد بود. لذا برای تعیین طول دوره رشد در هر منطقه طول دوره رشد درسالهای مختلف مورد آنالیز توزیع احتمال توسط نرم افزار RAINBOW واقع شده و احتمال وقوع بیش از ۵۰ درصد به عنوان طول دوره رشد گیاه کینوا در آن منطقه معرفی گردید.
۳-۹ پتانسیل عملکرد تحت شرایط دیم
برای شبیه سازی پتانسیل عملکرد دیم کینوا از مدل AquaCrop استفاده شد. داده های دراز مدت آب و هوایی را که از هر یک از ایستگاهها تهیه گردید بر اساس فرمت مورد نیاز نرم افزار تهیه و بهعنوان یکی از فایلهای ورودی به مدل معرفی شد. قبل از آن لازم است تبخیر و تعرق پتانسیل به روش پنمن ماتیس -فائو (آلن[۱۸۳] و همکاران، ۱۹۹۸) با بهره گرفتن از دمای حداقل و حداکثر، ساعات آفتابی، سرعت باد و رطوبت نسبی به کمک نرم افزار ETo-calculator (ریس و همکاران، ۲۰۰۹) محاسبه و به عنوان یکی از ورودیهای اصلی مدل در فایل اقلیم معرفی گردید. با انتخاب فایل گیاهی که براساس آزمایشهای مزرعهای و خصوصیات اکوفیزیولوژیکی گیاه کینوا واسنجی شد همراه با تهیه بهترین تاریخ کاشت تعیین شده برای هر ایستگاه به مدل معرفی شدند. خصوصیات خاک یا خاکهای هرمنطقه شامل بافت خاک،FC ،PWP ،EC ، هدایت هیدرولیکی و سطح آب زیرزمینی در فایل خاک به عنوان یکی دیگر از ورودیهای مدل تنظیم گردید. در صورت فقدان FC، PWP و هدایت هیدرولیکی خاک، مقادیر آنها با بهره گرفتن از نرم افزار Rosseta که بر اساس توابع انتقال آب در خاک عمل می کنند محاسبه گردید. دیگر عملیات مدیریت مزرعه مانند خاک ورزی، مصرف کود، تراکم کاشت و غیره بر اساس دستورالعملهای توصیه شده برای زراعت گیاه به مدل معرفی شدند. با اجرای مدل برای هر منطقه برای دوره های دراز مدت (بالای ۲۰سال)، پتانسیل عملکرد برای هر سال شبیهسازی شد. عملکردهای شبیهسازی شده برای هر منطقه با استفاده ازنرم افزارRAINBOW مورد آنالیز توزیع احتمال قرارگرفته و متوسط پتانسیل عملکرد هر منطقه بر اساس احتمال وقوع ۵۰ درصد (میانه) معرفی گردید.
شکل ۳-۲۱ معرفی نرمافزار Rainbow
شکل ۳-۲۲ نمایش منوی اصلی نرمافزار Rainbow
فصل چهارم
نتایج و بحث
۴-۱ صفات فیزیولوژیک
۴-۱-۱ شاخص سطح برگ
شاخص سطح برگ یک معیار تقریبی از مساحت برگها در واحد سطح زمین است. میتوان گفت که شاخص سطح برگ از پارامترهای مهم در ارزیابی رشد یک جامعه گیاهی است که اندازه و پویایی آن به عوامل متعدد بستگی دارد. حادث شدن عوامل مختلف از قبیل تنش خشکی و گرما بر پیر شدن سریع برگ و کاهش سطح برگ مؤثر است و تعداد برگ فعال فتوسنتزی را کاهش میدهد. نتایج این پژوهش نیز نشان داد که میزان شاخص سطح برگ کاملاً تحت تأثیر شرایط حرارتی و رطوبتی محیط است.
اثر تاریخ کاشت و سطوح تأمین آب در سطح احتمال خطای یک درصد و همچنین اثر متقابل این دو عامل بر شاخص سطح برگ در سطح احتمال خطای پنج درصد معنیدار بود (جدول ۴-۱). برشدهی اثر متقابل نشان میدهد که اثر سطوح تأمین آب در کلیه تاریخ کاشتها در سطح احتمال خطای یک درصد معنیدار بود (جدول۴-۲). مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین میزان شاخص سطح برگ در تاریخ کشت دوم (۲۵ آبان) در سطح آبیاری کامل با میانگین ۶۱/۵ بدست آمد. کمترین میزان شاخص سطح برگ در تاریخ کشت آخر (۲۵ آذر) در تیمار دیم با میانگین ۳۳/۲ مشاهده شد (جدول۴-۳). با تأخیر در کاشت و بروز تنش گرما، رشد و نمو گیاه تسریع مییابد و در نتیجه شاخص سطح برگ کاهش یافته و زودتر به حداکثر خود میرسد. در چنین شرایطی آبیاری مزرعه نسبت به شرایط دیم توانسته این کاهش شاخص سطح برگ را جبران نماید.
جدول ۴-۱ تجزیه واریانس صفات فیزیولوژیک | ||||||
مجموع مربعات | ||||||
منابع تغییرات | درجه آزادی | سطح شاخص برگ | ||||
بلوک ® | ۳ | ۲۴۵۹/۰ ۹۲/۰ | ||||
تاریخ کاشت (D) | ۳ | ۰۰۰۱/۰ ۸۴/۲۶ | ||||
خطای اصلی (Ea) | ۹ | ۶۷ /۱ |